Sunday, March 6, 2011

Isn’t it romantic?

«Αισθητική στάση που (μεταξύ άλλων) χαρακτηρίζεται από την προβολή της κυριαρχίας του συγκινησιακού στοιχείου πάνω στο λογικό και της φαντασίας πάνω στην κριτική ανάλυση, από τον υπέρμετρο τονισμό του συναισθήματος, του υποκειμενισμού και του αυθορμητισμού και από την τάση φυγής στο ονειρικό, στο εξωτικό, στο παρελθόν και στην παράδοση»· αυτά λέει το Λεξικό της Ελληνικής Γλώσσας του Παπύρου (εξαιρετικό βιβλίο, παρεμπιπτόντως –από αυτά που δεν πρέπει να λείπουν από κανένα σπίτι) αν ανατρέξει κανείς στο λήμμα «ρομαντισμός». Καλός ορισμός, αν και η διατύπωση μαρτυρά μια ελαφρά προκατάληψη (αυτό το «τάση φυγής», παραπέμπει κάπως στο σύνδρομο του Πίτερ Παν, όχι;) ή έστω ένα κλείσιμο του ματιού προς τους πιο αφελείς ρομαντικούς.

Υπάρχουν και άλλοι; Και εν πάση περιπτώσει τι σχέση έχουν όλα αυτά με τις πολεμικές τέχνες –και δη καλοκαιριάτικα; Το Μπούντο Σίτι κατοικείται από σκληρούς άντρες (και γυναίκες βεβαίως, βεβαίως) και ο ρομαντισμός δε βοήθησε κανέναν που βρέθηκε αντιμέτωπος με δεκατέσσερις κακούς οπλισμένους με Ούζι στους δρόμους της άγριας πόλης. Όπως λέει και ο Μονκ, εκεί έξω είναι ζούγκλα και ο μόνος τρόπος επιβίωσης περνάει μέσα από καθημερινή εκπαίδευση κάτω από τις πιο αντίξοες συνθήκες. Το λέει και η λέξη άλλωστε: «πολεμικές» –εκ του «πόλεμος», ήτοι αίμα, δάκρυα και ιδρώτας.

Εντελώς μεταξύ μας, τα πράγματα δεν είναι έτσι ακριβώς. Όσο και αν η ζωή μας έχει γίνει κάπως πιο ζόρικη από ό,τι ήταν πριν από 20-30 χρόνια, υπάρχουν σαφείς υπόνοιες ότι αρκετοί άνθρωποι επιβιώνουν χωρίς να έχουν ένα Γκλοκ κάτω από το μαξιλάρι τους. Υπάρχουν, ωστόσο, πολύ περισσότεροι άνθρωποι που έχουν την ανάγκη να πιστεύουν σε μια πιο αθώα θεώρηση των πραγμάτων· προφανώς επειδή μας έχει λείψει η αθωότητα της παιδικής μας ηλικίας. Και αυτή ακριβώς η αναζήτηση για την αθωότητα, είναι που φέρνει πολύ (τον περισσότερο;) κόσμο στα ντότζο –το ότι συνήθως είναι μεταμφιεσμένη σε κάτι άλλο μάλλον θα πρέπει να αποδοθεί στο πολυσύνθετο της ανθρώπινης ψυχής.

Σκεφτείτε το λιγάκι σε σχέση με τον ορισμό του λεξικού περί ρομαντισμού: συγκινησιακό στοιχείο και κυριαρχία του επί του λογικού, φαντασία αντί κριτικής ανάλυσης υπέρμετρος τονισμός του συναισθήματος, τάση φυγής στο εξωτικό, το παρελθόν και την παράδοση –όλα αυτά, δε φωνάζουν «σαμουράι» ή «μοναχοί Σαολίν»; Οι περισσότεροι εξ ημών δαπανούμε αρκετές ώρες κάθε εβδομάδα ντυμένοι με ρούχα που δεν έχουν καμία σχέση με το παρόν μας, μιλώντας (ή ψελλίζοντας) γλώσσες που δεν έχουν καμία σχέση με την καθημερινή μας και εκπαιδευόμενοι σε μεθόδους και συστήματα που γεννήθηκαν πριν από αιώνες και που στηρίζονται σε κοσμοθεωρίες και πολιτισμούς που απέχουν χιλιάδες χιλιόμετρα, προετοιμαζόμενοι να αντιμετωπίσουμε μια κατάσταση που δεν εμφανίζεται σχεδόν πότε και που όταν εμφανίζεται, είναι εντελώς διαφορετική. Αν αυτό δεν είναι κυριαρχία του συγκινησιακού στοιχείου επί του λογικού και υπέρμετρος συναισθηματισμός, τι είναι;

Ο άνθρωπος στις μέρες μας έχει ανάγκη να έρθει σε επαφή με μια διάσταση του εαυτού του που έχει ξεχάσει –τη διάσταση που άφησε πίσω του όταν τελείωσε το δημοτικό και μπήκε στο γυμνάσιο. Τότε που οι καλοί ήταν καλοί και κέρδιζαν πάντοτε στο τέλος, οι κακοί ήταν πολύ κακοί και –αναπόφευκτα– έχαναν, οι γονείς μας ήταν νέοι και χωρίς προβλήματα και ο βασικός μας προβληματισμός ήταν το πώς μας κοίταζε η συγκεκριμένη συμμαθήτρια (ναι, εκείνη) την ώρα των θρησκευτικών και το πώς δε θα μας σηκώσουν στον πίνακα για να λύσουμε την εξίσωση. Οι πολεμικές τέχνες μας προσφέρουν έναν δρόμο προς εκείνη την εποχή, αν και μέσω μιας κάπως περίπλοκης διαδρομής· φαίνεται ότι ο δρόμος για την Κυψέλη της δεκαετίας του ’70 περνάει από τη Σεκιγκαχάρα και στρίβει στα όρη Βουτάν.

Βεβαίως για να έχεις το κεφάλι στα σύννεφα, πρέπει τα πόδια σου να πατάνε καλά στη γη που έλεγε και ο άλλος. Πάει να πει, είναι καλό να έχουμε πάντα κατά νου ότι ο κόσμος είναι γεμάτος αληταράδες που ως κύριό τους μέλημα έχουν το πώς να εκμεταλλευθούν τον ρομαντισμό αυτόν. Η διαστρέβλωση του πολιτισμού της τιμής των σαμουράι της περιόδου Καμακούρα οδήγησε σε χιλιάδες κτηνωδίες στον Πόλεμο του Ειρηνικού και, σε μικρότερη κλίμακα, σχεδόν όλα τα ντότζο κρύβουν στα ντουλάπια τους μια συλλογή από σκελετούς σωματικής και πνευματικής κακοποίησης, απότοκο της παραποίησης ιδεών και εννοιών και της χρήσης τους για ικανοποίηση των ταπεινότερων ελατηρίων. Για να μη συζητήσουμε για τις αθώες παρεξηγήσεις που οφείλονται σε έλλειψη γνώσεων ή, πολύ συχνά, στον ίδιο αυτό ρομαντισμό που οδήγησε κι εμάς στα τατάμι και τα παρκέ –αθώες μεν, αλλά εξίσου ικανές να τσακίσουν την οποιαδήποτε δική μας αθωότητα (οξύμωρο, ε;)

Στη βάση τους, οι πολεμικές τέχνες έχουν μια συγκλονιστική απλότητα· δε θα μπορούσαν να μην την έχουν καθώς γεννήθηκαν από την ανάγκη για επιβίωση. Και αυτή η απλότητα, αν τη δει κανείς καθαρή από τις διάφορες επιστρώσεις που μπήκαν ανά τους αιώνες και που συνεχίζουν να μπαίνουν από εμάς τους ίδιους, είναι πολύ κοντά στην αθωότητα που πολλοί από εμάς αναζητούμε. Αν θέλουμε να θρέψουμε τον ρομαντισμό που μας οδήγησε στην πόρτα του ντότζο, θα πρέπει κατ’ αρχάς να τον αποδεχτούμε και κατά δεύτερο να αναγνωρίσουμε τη ρεαλιστική του βάση. Κατ’ αυτό τον τρόπο, δεν αδικούμε την ίδια την τέχνη, δεν αδικούμε τον εαυτό μας και δεν αδικούμε τις ώρες που περνάμε στο ντότζο και τον ιδρώτα που χύνουμε. Αν δε, υπάρχει μια ελπίδα να τη βγάλουμε καθαρή σε μια πραγματική συμπλοκή, μια τέτοια αποδοχή ίσως αποδειχθεί το μυστικό μας όπλο…

...ή έτσι λέει ο σεμπάι τουλάχιστον. Εγώ απλώς το μεταφέρω...

No comments: