Saturday, March 5, 2011

Πτι σαμουραΐ (*)

Έχουμε γυρίσει λοιπόν από ένα σεμινάριο και καθόμαστε παρέα στο ντότζο την επόμενη μέρα και το συζητάμε –γιου νόου, τα γνωστά: ήταν/δεν ήταν καλός ο δάσκαλος, έκανε/δεν έκανε αυτά που ξέρουμε, ήρθε/δεν ήρθε κόσμος, πληρώσαμε/δεν πληρώσαμε πολλά, χάσαμε/δεν χάσαμε τον χρόνο μας κ.λπ. Κάπου λοιπόν προέκυψε το θέμα ενός εξαιρετικού εντόποιου δασκάλου, (Μαστακουνάς σενσέι, με τ’ όνομα) ο οποίος εντυπωσίασε εισέτι τους πάντες με τη συμπεριφορά τόσο τη δική του όσο και των μαθητών του: χακάμες τσακισμένες στην εντέλεια, υποκλίσεις με το μοιρογνωμόνιο, ιαπωνικές απαντήσεις σε οποιοδήποτε (ιαπωνικό) παράγγελμα, σαγιονάρες σωστά τοποθετημένες έξω από το ντότζο, τα ονόματα γραμμένα στις φόρμες και τις χακάμες σε άψογα Ιαπωνικά, φοβερός σεβασμός απέναντι στον (Ιάπωνα) δάσκαλο που έκανε το σεμινάριο, πειθαρχία που θα έκανε ψυχάκια λοχία-εκπαιδευτή των Αμερικανών πεζοναυτών να δακρύσει από ντροπή και εν γένει μια παρουσία άκρως μασίφ. Ο λόγος που αναφέρθηκε ο Μαστακουνάς (σενσέι) στην όλη συζήτηση ήταν επειδή η συμπεριφορά τόσο του ίδιου όσο και των μαθητών του ήταν εξόφθαλμα αντίθετη με αυτή του (Ιάπωνα) δασκάλου και των (Ιαπώνων) βοηθών του.

Δάσκαλος και μαθητές (Ιάπωνες –μην ξεχνιόμαστε) συμπεριφέρονταν σοβαρά και μετρημένα όμως σε καμία περίπτωση με τρόπο που να θυμίζει το Κ.Ε.ΤΘ. στην Αυλώνα ή το Μεγάλο Πεύκο ένα τεταρτάκι πριν από ταξιαρχική επιθεώρηση. Σε θέματα που σχετίζονταν με ασφάλεια οι άνθρωποι ήταν ιδιαίτερα αυστηροί –γεγονός μάλλον λογικό– και βεβαίως οι πιο χαμηλόβαθμοι κοίταζαν τον δάσκαλό τους στα μάτια, όμως πέραν τούτου ουδέν –έκαναν την προπόνησή τους, γελάγανε αρκετά συχνά, λέγανε και καμιά σαχλαμάρα να περάσει η ώρα (ή έτσι φανταζόμαστε βεβαίως καθώς Ιαπωνικά μιλούσαν, μπορεί και να μας κορόιδευαν) και γενικώς ήταν μια χαρά παιδιά (πέραν του δασκάλου που δεν ήταν ακριβώς παιδί αλλά ένα παλικαράκι ίσαμε 70 χρονών που λέει και ο Ζορζ). Το κλου της βραδιάς (ημέρας για την ακρίβεια αλλά χαλάει η έκφραση), και αυτό που έκανε κυρίως τον σεμπάι αλλά και κάποιους άλλους από τους πιο, γκχμ, σιτεμένους του ντότζο να κροταλίσουν από φρίκη ήταν όταν κάποιος από τους μαθητές του Μαστακουνά (σενσέι), σχολίασε τους Ιάπωνες λέγοντας κάτι του τύπου «Πάνε και οι Γιαπωνέζοι, το έχουνε πουλήσει εντελώς. Είναι συμπεριφορά σαμουράι αυτή;»

Τι ήταν να το πει ο φουκαράς; Εξεμάνη ο σεμπάι και μετά τα ακούγαμε εμείς. Γιατί εξεμάνη; Γιατί το φαινόμενο του «π’τι σαμουραΐ» (κατά Πασκάλ Κριγκέρ) είναι εξοργιστικό όπου και αν το βλέπει κανείς. Λέγοντας «π’τι σαμουραΐ», ο δάσκαλος Κριγκέρ εννοεί όλους εκείνους τους αστείους (δασκάλους και, κατ’ επέκταση μαθητές) οι οποίοι καίτοι δεν έχουν παρά την ελάχιστη ιδέα για το πώς λειτουργεί κάτι μέσα στο πολιτισμικό πλαίσιο της ιαπωνικής (ή της κινέζικης ή της ταϊλανδέζικης ή της φιλιππινέζικης ή, εδώ που τα λέμε και οποιασδήποτε δυτικής) κοινωνίας, επιμένουν να ξέρουν καλύτερα, να έχουν άποψη και να την υποστηρίζουν με ζήλο φονταμενταλιστή. Ιδιαίτερα στον χώρο των πολεμικών τεχνών, το τι ανοησία (για να μην πούμε «παπαριά» και ακουστεί βαρύ) έχουμε ακούσει για το πώς ήταν/φέρονταν/πολεμούσαν οι σαμουράι/Σαολίν/πυγμάχοι Τάι/Ναΐτες ιππότες/ειδικές δυνάμεις της Μπουργκίνα Φάσο/Λεγεωνάριοι των Ξένων δε λέγεται. Και το χειρότερο είναι ότι όταν κάτι το λέει ο «δάσκαλος» υποχρεούσαι να ενεργήσεις αλά Ελληνικός Στρατός –ήτοι, εκτελείς και βγαίνεις παραπονούμενος (το δεύτερο αν είσαι ηλίθιος και δεν σε συνδέουν δεσμοί τρυφερότητας προς το τομάρι σου).

Το αστείο είναι ότι στην εποχή μας, παρανοήσεις, ιδεοληψίες και ιστορικά λάθη δεν (θα έπρεπε να) δικαιολογούνται. Πηγές υπάρχουν άφθονες και (πλέον) και σε γλώσσες κάπως πιο προσιτές από τα Ιαπωνικά της περιόδου Έντο, τα διεθνή σεμινάρια αφθονούν οπότε μπορεί κανείς εύκολα να δει (όπως είδαμε κι εμείς στο σεμινάριο για το οποίο μιλούσαμε παραπάνω) πώς φέρονται οι Ιάπωνες (Κινέζοι, Ταϊλανδοί, Μπουργκιναφασίτες κ.λπ.) όταν κάνουν πολεμικές τέχνες ενώ και ο κόσμος που έχουν οι δάσκαλοι από κάτω τους, έχει κατανόηση και αντίληψη αρκετά υψηλότερου επιπέδου (σπουδές στο εξωτερικό, Ίντερνετ, δορυφορική τηλεόραση κ.λπ.) από ό,τι παλιότερα. Όβερολ, δεν αφήνουμε τους σαμουράι στην ησυχία τους να κάνουμε καμιά προπόνηση δίνοντας βάρος στην ουσία; Εκτός αν, και εδώ είναι πιθανότατα το ζ’μι που λένε και σε μερικές περιοχές της Ελλάδας, εμείς (οι δάσκαλοι που λένε) δεν ξέρουμε ποια είναι η ουσία. Ή, ξέρουμε ποια είναι η ουσία και ξέρουμε ότι εμείς δεν την πραγματώνουμε

Το ‘χουμε ξαναπεί, γινόμαστε βαρετοί και ο κόσμος δε μας διαβάζει και διαβάζει Νίτρο ή πάει και καλλιεργεί φοινικιές απ’ τα Μπαρμπέιντος: Το πρόβλημα ενός στρατού που δεν πολεμάει είναι ότι ξεχνάει για ποιον λόγο υπάρχει η πειθαρχία και την εφαρμόζει μόνο στο κούρεμα και στον (Θεέ μου σχώρα με) φάκελο με τις κουβέρτες. Αντιστοίχως, το πρόβλημα ενός πολεμιστή που δεν πολεμάει είναι ακριβώς το ίδιο –και χρησιμοποιούμε εδώ τη λέξη «πολεμιστή» για να κάνουμε τη χάρη στον Μαστακουνά (σενσέι) που είναι και αναγνώστης του περιοδικού. Οι άνθρωποι αυτής της ομοταξίας (συνομοταξίας, γένους, τι είσθε τέλος πάντων) έχουν απωλέσει πάσα σχέση με την τέχνη τους (αν είχαν και ποτέ καμία, αλλά αυτό είναι άλλο σακί με μπαμπακόσπορους που λένε και στο Δέλτα –όχι του Φαλήρου) και το μόνο που τους έχει μείνει για να εντυπωσιάζουν τους μαθητές τους είναι η σφαλερή αντίληψή τους περί πειθαρχίας και οι επιγνώσεις τους για το πώς είναι οι Ιάπωνες. Τι καταφέρνουν; Να φτάνουν σε σημεία γελοιότητας, όπως αυτή που φερεκφώνησε (όπως λέμε «ξεφώνισε») ο μαθητής του Μαστακουνά (σενσέι). Ναι, εμείς είμαστε πιο πιστοί στην τέχνη του Ιάπωνα από ό,τι ο ίδιος ο Ιάπωνας. Σαν να λέμε ότι ο Νεοζηλανδός που έχει ένα γκρουπ μελέτης ελληνικών παραδοσιακών χορών, είναι πιο κοντά στον καλαματιανό από ό,τι είναι ο Μεσσήνιος. Μήπως να παύαμε να λογοφέρνουμε αλόγιστα;

...ή έτσι λεει ο σεμπάι τουλάχιστον. Εγώ απλώς το μεταφέρω...

(*) «Μικρός σαμουράι» –κάνουν ακόμα Γαλλικά στο γυμνάσιο;

No comments: