Sunday, March 6, 2011

Ξαναζεσταμένα πράγματα

Ο σεμπάι δεν κάνει συχνά μαθήματα –δεν παρίσταται και λόγος άλλωστε καθώς υπάρχουν άφθονοι να αναλάβουν τον ρόλο όταν ο δάσκαλος λείπει (σεμινάρια κ.λπ.). Παρόλα αυτά, μαύρη ζώνη γάρ, κάπου-κάπου έρχεται και η δική του σειρά και συνήθως το μάθημα είναι από αυτά που «προκαλούν αίσθηση», όπως θα έλεγαν και οι τηλεοπτικές περσόνες. Μετά από τόσα χρόνια στο ντότζο, ο άνθρωπος έχει αποκτήσει μια άκρως ενδιαφέρουσα αντίληψη για την τέχνη και όσοι παρευρίσκονται την απολαμβάνουν. Για την ακρίβεια, την απολαμβάνουν οι περισσότεροι, καθώς πάντα θα υπάρχουν και αυτοί που δεν καταλαβαίνουν τι ακριβώς γίνεται και γιατί γίνεται. Όπως καλή ώρα αυτή τη φορά, όταν μετά το μάθημα κάποιος ημι-προχωρημένος (ημι-αρχάριους τους λέμε συνήθως) ήρθε σφόδρα προβληματισμένος να μας ρωτήσει γιατί κάναμε προπόνηση χωρίς να κάνουμε ζέσταμα ή, επί το επιστημονικότερον, προθέρμανση.

Η αντίδρασή μας ήταν, βεβαίως, να μείνουμε με ανοιχτό στόμα, καθώς είχαμε κάνει ζέσταμα (επί το επιστημονικότερον προθέρμανση) –για την ακρίβεια είχαμε κάνει πολύ καλύτερη προθέρμανση από αυτή που κάνουμε συνήθως. Και εδώ ακριβώς ήταν το πρόβλημα: ο ημί δεν είχε πρόβλημα με την έλλειψη ζεστάματος (προθέρμανσης κ.λπ.) καθώς αν είχε, θα το είχε καταλάβει κατά τη διάρκεια της προπόνησής του. Είχε πρόβλημα (ή έστω, απορία) σχετικά με το γιατί δεν ακολουθήσαμε την… «περπατημένη» (sic) και δεν ξεκινήσαμε το μάθημά μας με δεκαπέντε λεπτά διατάσεων. «Αφού έτσι γίνεται το ζέσταμα (τέλος οι εξυπνάδες)», υποστήριζε ο τυπάκος. «Και αφού έτσι την κάνουν και οι Ιάπωνες όταν έρχονται για σεμινάρια. Δεν πρέπει να τηρούμε πέρα από την ουσία της τέχνης και το εθιμικό της μέρος;»

Φυσικά σπεύσαμε με τον συγχαρούμε αφενός για το ότι κατάφερε να διασκεδάσει κάπως το «περπατημένη» με το «εθιμικό» και αφετέρου για το βάθος του προβληματισμού του –πόσες φορές μπορείς να προβληματιστείς για το τι θα γίνει αν ο «άλλος» (ένας είναι ο «άλλος» –δεν ξέρω αν γίνομαι κατανοητός) έχει μαύρη ζώνη σε τρεις πολεμικές τέχνες, είναι οπλισμένος με Σιγκ Ρ-229 και σου επιτίθεται μέσα από τεθωρακισμένο όχημα μεταφοράς προσωπικού (παλιά στ Τ/Θ αυτό το λέγανε «παπί»); Ωστόσο, όπως συνήθως συμβαίνει με όσους μεταφέρουν τις απορίες τους στο καπνιστήριο, ο τυπάκος είχε ξεχάσει μια λεπτομέρεια. Για την ακρίβεια, κάπου μέσα στον προβληματισμό του, του είχαν παραπέσει καμιά εκατοστή χρόνια ¬–έκφραση του σεμπάι, όχι δική μου.

Πράγματι (από ό,τι ακούμε τουλάχιστον), οι παλιοί έμπαιναν μέσα στο ντότζο και αφού κάνανε βασική ξεπιαστική, πλακώνονταν στις διατάσεις και έφερναν τα πόδια πίσω από τον σβέρκο. ΟΚ, όμως οι ίδιοι (παλιοί), προκειμένου να πάνε στο ντότζο έριχναν έναν περιπατάκο γύρω στα πεντ-έξι χιλιόμετρα καθότι άλλες εποχές, άλλη αντίληψη περί κοινωνικών παροχών κ.λπ. Ο ίδιος ο Φουνακόσι Γκιτσίν, αναφέρει στο βιβλίο που έχουμε εκδώσει εδώ, στο Αλκίμαχον «Όταν μελετούσα μαζί με τον γιο του Δάσκαλου Αζάτο υπό τον Δάσκαλο Ιτόσου, σηκωνόμουν κάθε πρωί πριν ξημερώσει και έκανα περπατώντας τα τέσσερα χιλιόμετρα μέχρι το σπίτι του Ιτόσου. Όταν τελείωνε η προπόνηση, επέστρεφα στο σπίτι μου περίπου την ώρα που ξυπνούσε ο κόσμος. Αυτό ήταν κάτι που το συνέχιζα επιμελώς επί δέκα χρόνια...»

Και βεβαίως το ζήτημα πηγαίνει πέρα από τις διατάσεις –όχι ότι οι διατάσεις είναι μικρό πρόβλημα. Ακόμα και ένας δεκάχρονος αθλητής του στίβου ξέρει τι θα συμβεί αν ξεκινήσει την προπόνησή του με διατάσεις αντί για κάποια αεροβική άσκηση, και οι περισσότεροι εξ ημών, έχουμε περάσει τα δέκα εδώ και πολλά χρόνια, όχι; Το ζήτημα είναι ότι απομονώνουμε στοιχεία από την εξάσκηση ανθρώπων που έζησαν άλλοτε και αλλού και τα μεταφέρουμε στο σήμερα και στο εδώ, χάνοντας συχνά την ουσία. Κάτι δεν είναι εξ ορισμού καλό επειδή γινόταν στην Κίνα της εποχής των Μινγκ ή στην Ιαπωνία της εποχής των Τοκουγκάουα, απόδειξη ότι τόσο από την μεν όσο και από την δε, έχουν επιζήσει συγκεκριμένα πράγματα και όχι όλα. Και αυτά που έχουν επιζήσει, έχουν επιζήσει επειδή εξελίχθηκαν.

Προφανώς το ζητούμενο δεν είναι να πηδήξει κανείς στην αντίπερα όχθη και να κάνει την προπόνηση των πολεμικών τεχνών ένα απολύτως αποστειρωμένο εργαστηριακό πράγμα όπως έχει καταντήσει –εν πολλοίς– ο επαγγελματικός αθλητισμός. Σε τελική ανάλυση το αντικείμενο των πολεμικών τεχνών δεν είναι η διάκριση σε ένα τουρνουά ή η καριέρα αλλά η εξέλιξη του ασκούμενου –τουλάχιστον έτσι λένε όλοι οι μεγάλοι δάσκαλοι και ίσως θα πρέπει κάποτε να αρχίσουμε να τους ακούμε. Η απάντηση, όπως και σε όλα τα πράγματα βρίσκεται κάπου στη μέση και η σημερινή εποχή θέτει στην υπηρεσία μας γνώσεις που μπορούν να διαφοροποιήσουν σημαντικά την εξάσκησή μας προς το καλύτερο.

Όπως εκμεταλλευόμαστε την τεχνολογία της βαριάς βιομηχανίας για να έχουμε όπλα από κράματα άγνωστα μέχρι πρότινος (με αποτέλεσμα τέχνες όπως το ιάιντο να είναι πολύ δημοφιλείς καθώς το να πάρεις ένα σπαθί δεν ισοδυναμεί με το να πουλήσεις το πατρικό σου και να βγάλεις την αδελφή σου στο κλαρί) έτσι μπορούμε να εκμεταλλευθούμε και άλλους τομείς της σημερινής γνώσης και να κάνουμε την προπόνησή μας αποδοτικότερη. Πέραν αυτού, μπορούμε κατ’ αυτόν τον τρόπο να καλύψουμε ορισμένες κεφαλαιώδεις διαφορές που έχουμε με τους παλιούς και οι οποίες προκύπτουν από τον διαφορετικό τρόπο ζωής μεταξύ του τότε και του σήμερα. Είτε μας αρέσει είτε όχι, κάνουμε πολύ πιο καθιστική ζωή από εκείνους, ο οργανισμός μας βάλλεται από ουσίες που σε εκείνους ήταν άγνωστες και τρεφόμαστε εντελώς διαφορετικά ¬–αν και όχι, κατ’ ανάγκη χειρότερα. Από εμάς εξαρτάται το να θυμηθούμε ότι όλα αυτά που θεωρούμε «κλασσικά» είναι ούτως ή άλλως προϊόντα εξέλιξης και ότι μέρος του χρέους μας απέναντί τους, είναι να συνεχίσουμε την εξέλιξή τους αυτή. Κάπως έτσι μάλιστα, μπορεί να βοηθήσουμε και τη δική μας εξέλιξη –αν και κάθε φορά που βλέπει κανείς πώς φέρεται στις πολεμικές τέχνες το σινεμά, διερωτάται…

...ή έτσι λεει ο σεμπάι τουλάχιστον. Εγώ απλώς το μεταφέρω...

No comments: