Saturday, March 5, 2011

知識を齧る/智識を噛る (*) (Τσισίκιουο Κατζίρου)

Ο Βλαδίμηρος ήρθε στο ντότζο πριν από κάνα μήνα. Γύρω στα 30, φωτογράφος στο επάγγελμα, συμπαθέστατος τύπος, αρκετά ταλαντούχος (ήτοι, με σώμα που καταλαβαίνει και θυμάται περισσότερα από ό,τι ο μέσος όρος) και με ιδιαίτερη θέρμη για μάθηση. Δεν είναι περίεργο λοιπόν ότι πολύ σύντομα άρχισε να συμμετέχει στις συνεδριάσεις που ακολουθούν την προπόνηση, γύρω από το κοινόχρηστο τασάκι που υπάρχει δίπλα στα ασανσέρ (η διαχείριση της πολυκατοικίας μας φροντίζει –αυτά τα καλά έχει το να έχεις ντότζο σε κτήριο γραφείων). Στην αρχή δε συμμετείχε ενεργά στις συζητήσεις (λίαν συνηθισμένο φαινόμενο) αλλά την τελευταία φορά που μιλούσαμε αποφάσισε να καταθέσει κι αυτός τον όβολό του. «Ωραίο το Καράτε», είπε, «αλλά τι γίνεται με το θέμα του grappling; Προσωπικά σκοπεύω να συνεχίσω εδώ για κάνα χρόνο και στη συνέχεια να το αφήσω και να ξεκινήσω Τζούντο. Έτσι θα έχω καλύψει και το θέμα της συμπλοκής από πιο κοντά. Έτσι δεν είναι;»

Ο σεμπάι αντιμετώπισε την ερώτηση ψύχραιμα –για την ακρίβεια έβαλε τα γέλια. «Έτσι, έτσι», απάντησε φυσώντας ένα μπλε σύννεφο καπνού. «Και με το θέμα των μαχαιριών τι θα γίνει; Ξέρεις πόσα μαχαίρια, κατσαβίδια κ.λπ. κυκλοφορούν έξω;» «Χα! Νομίζεις ότι δεν το έχω σκεφτεί; Κανένα πρόβλημα», απάντησε με πρόσωπο λαμπερό από ικανοποίηση ο Βλαντ. «Έχω βρει μια σχολή που κάνει καλά φιλιπινέζικα μαχαίρια και μετά το τζούντο λέω να κάνω κάνα εξάμηνο εκεί ώστε να καβαντζώσω και το θέμα του μαχαιριού. Τελικά νομίζω ότι αυτή είναι η λύση: κάθεσαι αρκετά σε κάθε τέχνη ώστε να καλύψεις τις ανάγκες σου και μετά προχωράς στην επόμενη. Γι αυτό λένε όλα τα περιοδικά περί cross-training άλλωστε –τι διάολο, τόσα χρόνια κάνουν πολεμικές τέχνες οι άνθρωποι, δεν ξέρουν τι λένε;»

Η συζήτηση για το πόσα «χρόνια κάνουν πολεμικές τέχνες οι άνθρωποι...» και για το αν «ξέρουν τι λένε», είναι τερατωδώς τεράστιο και ίσως αρμοδιότερος φορέας για να καταθέσει γνώμη επ’ αυτού θα ήταν η Ένωση Συντακτών Ημερησίου Τύπου, η Ένωση Συντακτών Περιοδικού Τύπου και/ή το Εθνικό Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο (ε, ρε και να υπήρχε, λέει, κάποιος έλεγχος στο ποιος αρπάζει ένα πληκτρολόγιο/μικρόφωνο και με τι γνώσεις γράφει/μιλάει...). Συνεπώς να μην το θίξουμε τώρα γιατί είναι και ευέξαπτο και μπορεί να θυμώσει. Ο σεμπάι ωστόσο αποφάσισε –και δικαίως– να ρίξει το βάρος στην ίδια την τοποθέτηση του νεογνού συνασκούμενου (Βλαδίμηρος –για να μην ξεχνιόμαστε). Μας κοίταξε όλο νόημα και απεφάνθη: Τσισίκιουο κατζίρου. Ή για τους λιγότερο εξοικειωμένους με την ιαπωνικήν, «τσιμπολογώντας τη γνώση».

Το φαινόμενο βλέπετε, δεν είναι σημερινό και αποκλειστικός εκφραστής του δεν είναι ο συμπαθής Βλαδίμηρος καίτοι φαίνεται να είναι ο στόχος της στήλης. Ήδη από τις αρχές του 17ου αιώνα, από όταν δηλαδή οι πολεμικές τέχνες άρχισαν να σχηματοποιούνται με τη μορφή που τις ξέρουμε σήμερα και να χάνουν τον αμιγώς πολεμικό χαρακτήρα τους –χωρίς ωστόσο αυτό να σημαίνει ότι έχασαν και την έντασή τους– δεν ήταν λίγοι εκείνοι που τις αντιμετώπιζαν με τον ίδιο περίπου τρόπο που ένας μέσος άνθρωπος αντιμετωπίζει έναν μπουφέ με πολλά, ελκυστικά ορεκτικά: Μια μπουκίτσα από δω, δύο από κει, μια βόλτα για άλλη μια από παραπέρα, επιστροφή για δυο μπουκίτσες από το πρώτο και μετά βουρ για το τέταρτο κ.ο.κ. Όσο περισσότερα ορεκτικά έχει ο μπουφές, τόσο καλύτερα –έτσι τουλάχιστον δείχνουν να πιστεύουν οι άνθρωποι που αρέσκονται στην προσέγγιση αυτή– και τόσο πληρέστερη εικόνα θα πάρει κανείς από τη μαγειρική τέχνη του υπεύθυνου για τον μπουφέ.

Να γίνουμε κακοί; Λες και θα το αποφεύγαμε. Παρότι έχουμε υποστηρίξει (ναι, επανειλημμένως) ότι μια πολεμική τέχνη δεν είναι πυρηνική φυσική ή γαλαξιακή μετεωρολογία –πάει να πει, δε θέλει σαράντα χρόνια για να περάσεις δύο-τρία χέρια το syllabus της– έχουμε επίσης υποστηρίξει (ναι, εξίσου επανειλημμένως) ότι κάθε σοβαρή (χα!) τέχνη διδάσκει ένα σύστημα νεύρο-φυσιολογικής οργάνωσης το οποίο χρειάζεται κάποιον χρόνο για να εσωτερικευτεί –αν δε, δεν εσωτερικευτεί, δεν μπορούμε να μιλάμε για «γνώση» της τέχνης. Ο χρόνος εσωτερίκευσης εξαρτάται απο δύο βασικούς παράγοντες, τον μαθητή και τον δάσκαλο (και δευτερευόντως από την ίδια τη σχολή/τέχνη) και σπάνια μπορεί να ποσοτικοποιηθεί αν και μετά από κάποια χρόνια στο κουρμπέτι όλοι μπορούν να βγάλουν κάποιους μέσους όρους. Η άποψη του Βλαδίμηρου, όσο και αν φαινομενικά δείχνει να στηρίζεται σε μια λογική... λογική, χάνει στο ότι οι φορείς της σπανίως φτάνουν στο επίπεδο της γνώσης (δηλ. της εσωτερίκευσης της νεύρο-φυσιολογικής οργάνωσης) και αρκούνται απλώς στις... μπουκίτσες.

Η πραγματική δύναμη (ήτοι και οι αδυναμίες) μιας τέχνης φαίνεται μετά από το προαναφερθέν επίπεδο. Όμως ο άνθρωπος είναι εκ φύσεως ανυπόμονος (βλ. «φόβος του θανάτου», «δεν έχουμε χρόνο» κ.λπ.) και θεωρεί ότι «έμαθε» πολύ πριν μάθει –για την ακρίβεια πολύ πριν μάθει το σώμα του. Βεβαίως το cross-training έχει την αδιαμφισβήτητη αξία του, πρωτίστως λόγω της έκθεσης σε διαφορετικές νοοτροπίες, αντιλήψεις και προσεγγίσεις, όμως αν ο μαθητής ξεκινάει κάτι νέο πριν αποκτήσει σαφή γνώση του παλιού, πριν το σώμα και ο νους του κατανοήσουν και αποδεχτούν πλήρως ένα σύστημα και τις ιδιομορφίες του, δε μιλάμε για cross-training αλλά για τσισίκιουο κατζίρου. Ήτοι για τσιμπολόγημα το οποίο προσφέρει μεν βαρυστομαχιά αλλά σε καμία περίπτωση πραγματική θρέψη...

...ή έτσι λεει ο σεμπάι τουλάχιστον. Εγώ απλώς το μεταφέρω...

(*) Η φράση μπορεί να γραφτεί με διαφορετικά ιδεογράμματα τόσο για το «γνώση» (知識/智識) όσο και για το «τσιμπολογώντας» (齧る/噛る) –σε κάθε περίπτωση, το νόημα παραμένει το ίδιο. Το を είναι μόριο-επίθεμα το οποίο ορίζει το αντικείμενο της πρότασης...

No comments: