Saturday, March 5, 2011

Δυσανάλογες αντιδράσεις…

Κατά κανόνα ο κόσμος στο ντότζο σπάνια μιλάει για αθλητικά –πέρα από τα χαζοειδή πειραγματάκια περί Ολυμπιακού και Παναθηναϊκού και αυτά σε πολύ λάιτ εκδοχή. Δεν είναι απολύτως σαφές το γιατί συμβαίνει αυτό, αλλά ίσως η εμπλοκή με κάτι ελάχιστα αθλητικό, τουλάχιστον ως προς την έκβαση και το αποτέλεσμά του, κάνουν πολλούς να θεωρούν ότι μια πολωμένη συζήτηση σχετικά με τον Χ ή τον Ψ αγώνα και το Υ ή το Ζ σκορ, ίσως και να μην έχει θέση, ούτε πάνω στο τατάμι (προφανώς!) ούτε και στα αποδυτήρια ή στο πηγαδάκι που ακολουθεί την προπόνηση. Ήταν λοιπόν αρκετά περίεργο τόσο το ότι ξεκίνησε η συζήτηση σχετικά με τον τελικό του Παγκοσμίου Κυπέλλου (Μουντιάλ, που λένε) και δη τόσον καιρό μετά το ίδιο το γεγονός, όσο και η εμπλοκή του σεμπάι σε αυτή. Βεβαίως, σεμπάι ων, ο άνθρωπος ήξερε πού θα το πήγαινε.

Η συζήτηση αφορούσε το άδοξο «τέλος» του Ζιλεντίν Ζιντάν και τη χειρονομία (κεφαλονομία, μάλλον) προς τον Ματεράτσι, λίγα μόλις λεπτά πριν λήξει η παράταση του αγώνα. Ως συνήθως, το έναυσμα έδωσε κάποιος από τους νεότερους συνασκούμενους, ο οποίος θεώρησε ότι ο Γάλλο-αλγερινός άσσος έπραξε σωστά που υπερασπίστηκε την τιμή του (όπως και ο περισσότερος κόσμος, ο νεαρός ήταν βέβαιος ότι ο Ιταλός ξεστόμισε κάτι πολύ βαρύ) και ότι η πράξη του όχι μόνο δεν αμαυρώνει την καριέρα του αλλά την κλείνει με τον καλύτερο τρόπο. Ο άλλος (επίσης νεαρός) συνασκούμενος είχε την αντίθετη θέση, αυτή που πήραν και οι περισσότεροι σπορτσκάστερ: Πώς ένας παίκτης τέτοιου διαμετρήματος, άφησε τον εαυτό του να περιπέσει σε ένα τέτοιο σφάλμα.

Ο σεμπάι άφησε τους πιτσιρικάδες να εκτονωθούν λίγο –πάντα ο καλύτερος τρόπος να εμπλακείς σε μια διένεξη, έστω και λεκτική– και εν συνεχεία έθεσε το θέμα εκεί που άρμοζε, λαμβάνοντας υπόψη ότι βρισκόμαστε σε μια σχολή πολεμικών τεχνών: Αφού πολλοί συχνά αναφέρονται στον «δρόμο» και στις «πραγματικές συνθήκες», πώς θα μπορούσε να κρίνει κανείς το όλο περιστατικό; Και παρότι, ομολογουμένως, οι περισσότεροι δεν το είχαμε σκεφτεί έτσι, ήταν έτσι –ένα πραγματικό περιστατικό επίθεσης (έστω και λεκτικής), άμυνας (σωματικής), κρίσης του περιστατικού (από τον διαιτητή) και τιμωρίας (η αποβολή του Ζιντάν και, για πολλούς, η συνεπακόλουθη ήττα της Γαλλίας).

Το πόιντ του σεμπάι ήταν το συνηθισμένο: Όταν αντιδράς σε κάτι χωρίς να το σκεφτείς, οι συνέπειες μπορεί να είναι μεγαλύτερες από το ίδιο το περιστατικό. Η επίθεση ήταν μια λεκτική προσβολή –ΟΚ, πιθανότατα βαριά λεκτική προσβολή, αλλά λεκτική παρόλα αυτά. Η αντίδραση ήταν σωματική και κατά πολλούς όχι και τόσο εν θερμώ καθώς η γενικότερη κίνηση, στάση του σώματος, ο χρονισμός και η έκφραση του Γάλλου αρχηγού έδειχνε οργίλη μεν, ψύχραιμη δε ενώ το ότι δεν πρόκειται για αποσπασματικό φαινόμενο αλλά για κάτι που έχει ξαναγίνει (όπως έσπευσαν να παρατηρήσουν ορισμένοι αυτοσχέδιοι Διακογιάννηδες εκείνες τις καλοκαιρινές νύχτες) επιβεβαιώνει τη θεωρία ότι δεν επρόκειτο για βρασμό ψυχής. Έτσι λοιπόν έχουμε μια δράση και μια αντίδραση όχι και τόσο proportionate μεταξύ τους.

Όσο δε αφορά το τίμημα του Ζιντάν, εκεί τα πράγματα ξεφεύγουν εντελώς. Κόκκινη κάρτα λίγο πριν τον τελευταίο αγώνα της ζωής του, συμμετοχή στην ήττα της ομάδας του, απομυθοποίηση στα μάτια δεκάδων εκατομμυρίων ανθρώπων, αποχή ακόμα και από την απονομή των αργυρών μεταλλίων, μια τελευταία εικόνα που έκανε τον γύρο του κόσμου (μόνος στον δρόμο των αποδυτηρίων με την πλάτη γυρισμένη στο τρόπαιο) και –για πολλούς το χειρότερο– μια μαύρη υστεροφημία που αν δεν αντισταθμίσει τις επιτυχίες του, σίγουρα θα τις συνοδεύσει. Ήτοι, μια δράση 5, μια αντίδραση 50 και μια αντίδραση στην αντίδραση, 5.000. Μας λέει κάτι αυτό από άποψη πολεμικοτεχνίτικη;

Στόχος των κλασσικών δασκάλων πολεμικών τεχνών (και του Ζεν και της Γιόγκα, και… και… και…) είναι η επικράτηση του ασκούμενου επί του εγώ, επί των παθών και επί των ελαττωμάτων του. Ευγενής στόχος, ειδικά αν σκεφτεί κανείς ότι ο μέσος ασκούμενος στις πολεμικές τέχνες γνωρίζει πώς να κάνει ζημιά στον αντίπαλό του. Ακόμα όμως και αν δεν το πάει κανείς στην ζενική απάθεια και παραμείνει στο λογιστικό μέρος, η περίπτωση του Ζιντάν αποτελεί γλαφυρό παράδειγμα του πόσο μακριά μπορεί να φτάσει μια αντίδραση «της στιγμής». Προφανώς το περιστατικό δε θα πάει ποτέ στα δικαστήρια και πιθανότατα όλοι οι αυτοσχέδιοι αθλητικοί δικαστές (και πολλοί από τους θαυμαστές του) θα τον αθωώσουν, όμως η ετυμηγορία της ιστορίας θα είναι βαριά.

Αδικαιολόγητα βαριά –ίσως. Όσο όμως αδικαιολόγητο είναι το να επιτρέπεις στον ερπετοειδή σου εγκέφαλο να σε καβαλήσει. Κάθε φορά που αποφασίζουμε (και μιλάμε για τις περιπτώσεις που αποφασίζουμε, όχι για τις περιπτώσεις που έχουμε πιαστεί ήδη μαλλιά κουβάρια και πλέον το σώμα κινείται μόνο του) να εμπλακούμε, ριψοκινδυνεύουμε πολύ περισσότερα από όσα νομίζουμε –συχνά, πολύ περισσότερα από όσα είμαστε διατεθειμένοι να πληρώσουμε. Και μέσα σε ένα ποδοσφαιρικό γήπεδο, όπου ο «αντίπαλος» είναι ένας γυμνασμένος πιτσιρικάς, ίσως το τίμημα να είναι μόνο μεταφορικό (ντροπή, υστεροφημία, μια ήττα στο αποτέλεσμα ή ένα κράξιμο από την κερκίδα). Στον περιβόητο «δρόμο», ωστόσο, εκεί που ο «αντίπαλος» μπορεί να είναι οποιοσδήποτε και οι συνθήκες απείρως πιο χαοτικές, μια κεφαλιά στο ηλιακό πλέγμα ενδέχεται να ανοίξει το κουτί της Πανδώρας. Και αν το εν λόγω κουτί ανοίξει, ποιός το κλείνει μετά;

...ή έτσι λεει ο σεμπάι τουλάχιστον. Εγώ απλώς το μεταφέρω...

No comments: