Sunday, March 6, 2011

Το Club

Μιλώντας με Αμερικανούς (και άλλους Αγγλοσάξονες) φίλους, έχω παρατηρήσει ότι πολύ συχνά –και πιθανότατα για λόγους, Θεέ μου σ'χώρα με πολιτικής ορθότητας– δεν αναφέρονται στις σχολές πολεμικών τεχνών ως «ντότζο» αλλά ως «κλαμπ» (επί το ελληνικότερον, «λέσχη»). Γλωσσολογικό το θέμα θα πουν κάποιοι και ανάξιο αναφοράς –εκτός αν έχεις κολλήσει στο σχετικό μάθημα στο πανεπιστήμιο και προσπαθείς να βγάλεις άκρη. Έλα όμως που το θέμα δεν είναι «απλώς» γλωσσολογικό αλλά, επειδή οι λέξεις έχουν μια αξία μεγαλύτερη από ό,τι θα θέλαμε (ή θα έπρεπε), προσδιορίζει ένα ευρύτερο πρόβλημα που μαστίζει τα περισσότερα ντότζο: πρόκειται για το θέμα του ντότζο ως χώρου κοινωνικής συναναστροφής και των πολεμικών τεχνών ως κοινωνικής δραστηριότητας. Νομίζετε ότι είναι ασύνηθες; Η δική μας εμπειρία λέει το ακριβώς αντίθετο.

Η ζωή μας στις σύγχρονες κοινωνίες είναι περίπλοκη, καθιστική και βαρετή. Χρειαζόμαστε λοιπόν κάποιες δραστηριότητες οι οποίες να είναι πιο απλές, να μας κάνουν να κινούμαστε και να μας δίνουν κάποιο ενδιαφέρον. Δεν είναι τυχαίο ότι τα λεγόμενα λάιφσταϊλ έντυπα σπάνια αφήνουν να περάσει τεύχος χωρίς να προωθήσουν με τον ένα ή τον άλλον τρόπο ένα σύστημα εκγύμνασης (που καλύπτει το «καθιστικό» μέρος και ενίοτε και το «περίπλοκο») το οποίο να προσφέρει και κάποια επιπλέον οφέλη (αυτό καλύπτει το «βαρετό»). Με δεδομένη τη διείσδυση που έχουν τα εν λόγω έντυπα (και τα μίντια γενικότερα) στη διαμόρφωση της αντίληψης των ανθρώπων, χιλιάδες είναι εκείνοι που ανά την υφήλιο συνωθούνται σε γυμναστήρια, αθλητικούς συλλόγους, ντότζο, άσραμ σχολές χορού και λοιπές άλλες εξωτικές τοποθεσίες προκειμένου να κάνουν αυτό που πολύ γραφικά αποκαλούσαν οι κλασσικοί ποιητές της δεκαετίας του 1970, «shake yer booty».

Προφανώς δε θα κατακρίνουμε την τάση αυτή. Το να ασκείσαι είναι ωραίο πράγμα και όποιος δεν το κάνει, δεν ξέρει τι χάνει. Τα κύματα των ενδορφινών πλαταγίζουν στις βραχώδεις όχθες του μυαλού σου (αμάν, αμάν, αμάν), οι μυς σου αλλάζουν σχήμα, η αντοχή σου γίνεται καλύτερη, τα πολύπλοκα συστήματα που αποτελούν την ταπεινή σου ύπαρξη λειτουργούν αποτελεσματικότερα –αν μείνεις αρκετά ώστε να περάσεις από το άχαρο στάδιο του να κουράζεσαι μέσα στα πρώτα δεκατέσσερα δευτερόλεπτα και να μένεις πιασμένος για τις επόμενες δεκατέσσερις ώρες– και γενικώς όλα δείχνουν πιο χρωματιστά. Όλα τα παραπάνω ισχύουν και για τις περισσότερες πολεμικές τέχνες αφού μια από τις διαστάσεις τους είναι και αυτή της εκγύμνασης –όσοι μάλιστα βαριούνται θανάσιμα το να μετράνε επαναλήψεις ή λεπτά στον διάδρομο και το στεπ ισχυρίζονται ότι είναι και πολύ καλύτερη εκγύμναση από οποιαδήποτε άλλη.

Με δεδομένο ότι ο άνθρωπος είναι κοινωνικό ον, δεν πρέπει να μας εκπλήσσει το ότι οι παραπάνω δραστηριότητες εκτελούνται ομαδικά, σε χώρους που είθισται να αποκαλούνται με τον έναν ή τον άλλον τρόπο «κλαμπ» και ότι πολύ συχνά η συμμετοχή στα «κλαμπ» αυτά εξελίσσεται σε κάτι πέρα από συμμετοχή σε κάποιο πρόγραμμα μυϊκής ενδυνάμωσης, αύξησης της αντοχής, βελτίωσης της φυσικής κατάστασης ή εκμάθησης τάνγκο. Οι ασκούμενοι κάνουν το «κλαμπ» κοινωνικό τους περιβάλλον, διαμορφώνουν εκεί φιλικές σχέσεις (ενίοτε και πολύ πέρα από φιλικές) και η ημέρα/ ώρα της άσκησης εξελίσσεται σε μια σημαντική στιγμή της ζωής τους.

Πού είναι το πρόβλημα; Στο ότι οι πολεμικές τέχνες έχουν και μια άλλη διάσταση πέραν της σωματικής εκγύμνασης και ο χαρακτηρισμός των χώρων εξάσκησης ως «κλαμπ» υποβαθμίζει τη διάσταση αυτή. Μια πολεμική τέχνη που σέβεται τον εαυτό της, δεν έχει στόχο να κάνει τον ασκούμενο σε αυτή να αισθανθεί πιο όμορφα· τουναντίον, έχει στόχο να τον κάνει να αισθανθεί πιο άσχημα. Και όταν λέμε «πιο άσχημα», εννοούμε μια ευρεία γκάμα συναισθημάτων που ξεκινάει από το ξεβόλεμα και –ενίοτε– φτάνει στον απόλυτο και ολοκληρωτικό τρόμο. Λαμβάνοντας υπόψη ότι όλες οι σοβαρές πολεμικές τέχνες κατάγονται από συστήματα εκπαίδευσης για πόλεμο, και θεωρώντας δεδομένο ότι ο πόλεμος παραείναι άγριο πράγμα για να τον αντιμετωπίσει κανείς με ελαφρά τη καρδία, οι πολεμικές τέχνες οφείλουν να φέρουν τον ασκούμενο σε δύσκολη θέση –αν δεν το κάνουν, δεν είναι ειλικρινείς ούτε προς τον εαυτό τους, ούτε προς τον ασκούμενο.

Συνεπώς μια σχολή πολεμικών τεχνών δεν είναι –ή έστω, δεν πρέπει να είναι– ούτε η βρετανική λέσχη στην οποία πίνεις κονιάκ και καπνίζεις πούρα δίπλα στο τζάκι, χαλαρώνοντας μετά από μια μέρα αποικιοκρατικών δολοπλοκιών στο Φόρειν Όφις, ούτε το τένις κλαμπ στα βόρεια προάστια όπου το τένις είναι το πρόσχημα για να γκομενίσεις πίνοντας παγωμένο καπουτσίνο μετά, ούτε κάποιο απρέ-σκι στην Αράχοβα. Είναι –ή έστω, πρέπει να είναι– ένας εργαστήριο περίπλοκων σωματικών και ψυχολογικών παιχνιδιών από το οποίο πιο συχνά φεύγεις προβληματισμένος παρά σε ευφορία. Προφανώς η σωματική ευφορία είναι αναπόφευκτη (οι ενδορφίνες που λέγαμε παραπάνω), όμως καλό είναι να συνοδεύεται από μια αίσθηση του τύπου «Καθαρή τη βγάλαμε και σήμερα –για να δούμε τι θα γίνει αύριο».

Μα ο άνθρωπος είναι κοινωνικό ον (είπε ο Αριστοτέλης πριν από δυόμισι χιλιάδες χρόνια και επαναλαμβάνουμε όλοι μας έκτοτε). Βεβαίως και είναι –όμως αυτό δεν αναιρεί την πραγματικότητα της πολεμικής τέχνης ή των επιλογών (και αυτόχρονα των υποχωρήσεων) που κάνει κανείς όταν αποφασίζει να εμπλακεί μαζί της. Αντίθετα, θέτει ένα ενδιαφέρον ζήτημα σχετικά με το για ποια κοινωνικότητα μιλάει ο αρχαίος ημών και για το αν και κατά πόσον ανταποκρίνονται σε αυτή οι πάσης φύσεως «λέσχες» στις οποίες αναφερθήκαμε παραπάνω. Όμως για (αυτή) την υγρασία, θα μιλήσουμε μια άλλη φορά…

...ή έτσι λεει ο σεμπάι τουλάχιστον. Εγώ απλώς το μεταφέρω...

No comments: