Saturday, March 5, 2011

Θεωρητικοί και Δάσκαλοι (*)

Όπως γνωρίζουν όλοι πλέον, το Ίντερνετ είναι ένα εξαιρετικό εργαλείο επικοινωνίας και έρευνας το όποιο προσφέρει σε όλους όσους έχουν διάθεση να νοιώσουν λίγο αρχαιολόγοι (ανθρωπολόγοι, ιστορικοί κ.λπ.) δυνατότητες και προσβάσεις που μέχρι πριν από δέκα χρόνια ήταν προνόμιο των πανεπιστημιακών. Κοινοτοπίες θα μου πείτε, ωστόσο υπάρχει κάποιος λόγος που κάτι γίνεται κοινότοπο –συνήθως ο λόγος αυτός είναι ότι στη βάση του έχει κάποια αλήθεια. Και είναι αλήθεια ότι το Ίντερνετ μπορεί να λειτουργήσει σαν ερευνητικό όργανο, αρκεί να ξέρει κανείς τι να πιστέψει και τι όχι. Ο μόνος δε τρόπος να ξέρει τι να πιστέψει, είναι αυτό που στις εφημερίδες (και στην κάθε σοβαρή δημοσιογραφία, ήτοι τη μη τηλεοπτική) αποκαλείται «διασταύρωση» στοιχείων.

Αυτό ακριβώς είναι και το θέμα που μας απασχόλησε τις προάλλες στο ντότζο, όταν εμφανίστηκε συνάδελφος (συνασκούμενος, σύντροφος κ.λπ. –το γνωστό πρόβλημα) κραδαίνων εκτύπωση (πριντ-άουτ που λένε) ενός εξαιρετικά σπάνιου πονήματος περί κλασσικής ιαπωνικής ξιφασκίας γραμμένο αρκετούς αιώνες πριν την έλευση του Ίντερνετ –για την ακρίβεια περί τον 16ο αιώνα. «Χα!» Ανέκραξε θριαμβευτικά. «Μουσάσι και τρίχες κατσαρές! Εδώ έχουμε το απόλυτο ξιφομαχικό εγχειρίδιο το οποίο προηγείται του Χέιχο Κάντενσο κατά τουλάχιστον 50χρόνια! Τι έχετε να πείτε;» Άπαντες οι παρευρισκόμενοι του πηγαδακίου περί τον σεμπάι στραφήκαμε και κοιτάξαμε τόσο τον ίδιο τον σύντροφο, όσο και το χαρτί –καμιά δεκαριά πυκνογραμμένες σελίδες γεμάτες σημεία (γιού νόου, πόιντς) σχετικά με τη στρατηγική, παρουσιασμένα με τον γνωστό πλάγιο και συμβολικό τρόπο των κλασσικών ιαπωνικών κειμένων.

«Εντυπωσιακό!» Αναφωνήσαμε όλοι, μηδέ του σεμπάι εξαιρουμένου. «Πού το βρήκες ρε γάτο; Ποιος το μετέφρασε, πού δημοσιεύτηκε, ποιος το έχει, πού το πουλάνε –ξέρνα τα όλα!» «Στο Ίντερνετ, βεβαίως!» Απάντησε ανερυθρίαστα ο δικός μας. «Θα σας στείλω το σάιτ να το κατεβάσετε και εσείς ή μάλλον να σας το δώσω τώρα», συνέχισε και βγάζοντας ένα στυλό και ένα χαρτί μας γράφει μια διεύθυνση. Τη οποία κοιτάμε και κοιταζόμαστε, καθώς τη βλέπουμε για πρώτη φορά. Είναι περίεργο αυτό; Εδώ που τα λέμε, είναι κάπως, αφού τα σοβαρά σάιτ περί πολεμικών τεχνών και δη κλασσικών λίγο-πολύ τα ξέρουμε και το εν λόγω δε συγκαταλεγόταν σε αυτά. «Τι σάιτ είναι αυτό ρε γίγαντα;» Αναλαμβάνει να εκφράσει την απορία όλων μας ο σεμπάι. «Ποιος είναι ο μάστορας και τι γράμματα ξέρει; Μπας και είναι από τον γνωστό Κύκλο των Σόκε; Ρωτάω επειδή το όνομα του σάιτ, αποπνέει κάποια… οσμή, όχι; Το τσέκαρες αλλού το κείμενο;»

Για να μην τα πολυλογούμε, ο δικός μας δεν το είχε τσεκάρει (είναι και τέταρτο κίου, τι να του πεις;) και το πράγμα έμεινε στο ότι θα το τσεκάρει ο σεμπάι και θα επανέλθει Δημήτριος. Όπερ και εγένετο –την άλλη μέρα. Και, σαρπράιζ-σαρπράιζ, το πόρισμα ήταν κάπως λιγότερο ενθουσιώδες. Η μετάφραση που είχε βρει ο συνάδελφος, δεν ήταν μετάφραση από τα Ιαπωνικά (όπως είχε καταλάβει από τα συμφραζόμενα) αλλά από τα Γαλλικά. Ο δε ιδιοκτήτης του σάιτ από το οποίο το είχε ψαρέψει, ήταν όντως μια από τις δεκάδες φυσιογνωμίες του World Head of Family Sokeship Council, ήτοι από εκείνους τους καταπληκτικούς τύπους με τις κόκκινες σατέν φόρμες που βρίσκονται μια-δυο φορές το χρόνο και δίνουν ο ένας στον άλλον διπλώματα δέκα νταν σε, γκχμ-γκχμ, τέχνες δικής τους επινόησης. Για την ιστορία, το ίδιο το κείμενο, πρέπει να είχε γραφτεί καμιά 200αριά χρόνια μετά από τον θάνατο του υποτιθέμενου συγγραφέα-μεγάλου δασκάλου –τουλάχιστον κάτι τέτοιο άφηνε να εννοηθεί μια από τις πιο γνωστές (και διαπιστευμένες) μούρες της παγκόσμιας σκηνής των κλασσικών ιαπωνικών τεχνών.

Το ζήτημα δεν είναι ότι ο ντοτζοσύντροφος την πάτησε –ούτε η πλάκα που επακολούθησε για δυο-τρεις μέρες (μετά βαρεθήκαμε, πού να τρέχεις). Το ζήτημα είναι ότι το Ίντερνετ μπορεί να σε κοροϊδέψει πιο εύκολα από ό,τι φαντάζεσαι, κυρίως χάρη της αμεσότητάς του, ενώ ταυτόχρονα μπορεί να σου δώσει τα καλύτερα όπλα για να μην την πατήσεις, επίσης χάρη της αμεσότητάς του. Αν, π.χ., ο νεαρούλης είχε μπει στον κόπο να πάει στο Google και να βάλει ως λέξεις-κλειδιά το όνομα του δασκάλου που υποτίθεται ότι έγραψε το πόνημα, το όνομα του ίδιου του πονήματος, το όνομα του μεταφραστή και το όνομα π.χ. του Μάικ Σκος (Mike Skoss), του Έλις Άμντουρ (Ellis Amdur) ή του Καρλ Φράιντεϊ (Karl Friday), έτσι για να μείνουμε στα προφανή ή αν είχε κάνει το ίδιο στο σάιτ που έχει τα αρχεία της λίστας Iaido-L η οποία ασχολείται με την ιαπωνική ξιφασκία (σύγχρονη και παλιά), θα είχε βρει αρκετές αναφορές στο κείμενο το οποίο ανακάλυψε και στην –αμφίβολη, για να το πούμε όσο πιο κόσμια γίνεται– προέλευση και αυθεντικότητά του.

Όπως έλεγε και ο (πραγματικός ερευνητής αυτή τη φορά) Λάζλο Έιμπελ (Laszlo Abel) σε μια συνέντευξη στο Aikido Journal, το να είσαι ερευνητής δεν είναι εύκολο πράγμα και δεν μπορεί να εξαντλείται στις δευτερεύουσες και τριτεύουσες πηγές που βρίσκεις στο Ίντερνετ με μια επιπόλαια βολτίτσα. Χρειάζεται πόρους, αφοσίωση, χρόνο και υπομονή και πάνω απ’ όλα –ίσως– ειλικρίνεια, ήτοι να ξέρεις καλά γιατί το κάνεις, τι θέλεις να πετύχεις και ποιον εξυπηρετείς. Σε μια χώρα στην οποία ο μέσος δάσκαλος πολεμικών τεχνών δεν ξέρει καν την ιστορία της τέχνης του, δεν είναι δύσκολο να εμφανιστείς ως βαθύς γνώστης όπως πολύ καλά γνωρίζουμε όσοι εξ ημών έχουμε τη δυνατότητα να γράφουμε δημοσίως. Από εκεί όμως, μέχρι του σημείου να γίνεις πραγματικός ερευνητής, υπάρχει μια τεράστια απόσταση η οποία καλύπτεται δύσκολα, επίπονα και με διαρκή προσπάθεια. Θυμίζει τις ίδιες τις πολεμικές τέχνες, έτσι δεν είναι;

...ή έτσι λεει ο σεμπάι τουλάχιστον. Εγώ απλώς το μεταφέρω...

(*) Με βαθιά υπόκλιση προς τον Αρκά…

No comments: