Sunday, March 6, 2011

Μαύρη ζώνη στη φούγκα

«Το σύστημα απονομής βαθμών στις πολεμικές τέχνες στην Ελλάδα, μοιάζει με το σύστημα μουσικής εκπαίδευσης», παραληρούσε ο σεμπάι τις προάλλες. «Για να πάρεις μαύρη ζώνη χρειάζεσαι όσο χρόνο χρειάζεσαι και για να πάρεις δίπλωμα σύνθεσης –και όπως και με το σύστημα μουσικής εκπαίδευσης, έτσι και το σύστημα των πολεμικών τεχνών είναι απολύτως παράλογο και ανόητο. Δε χρειάζεσαι δώδεκα χρόνια για να μάθεις αρμονία και αντίστιξη και δε χρειάζεσαι έξι χρόνια για να μάθεις να κάνεις πέντε τάι σαμπάκι και δεκαέξι τεχνικές. Βεβαίως, όπως και με το σύστημα μουσικής εκπαίδευσης, το σύστημα βαθμών στις πολεμικές τέχνες είναι στημένο έτσι που να εξυπηρετεί άλλους στόχους, ήτοι τη βιωσιμότητα (και ενίοτε την ευμάρεια) των σχολών».

Δεν έχει και άδικο. Πέρα από την εκμάθηση ενός μουσικού οργάνου, που απαιτεί βεβαίως πολυετή σπουδή τόσο λόγω του μεγέθους του ρεπερτορίου, όσο και λόγω της επιδεξιότητας του χειρισμού και της ανάγκης να συνδυάσει κανείς μια μεγάλη σειρά από ικανότητες, σωματικές και όχι μόνο, η μουσική εκπαίδευση ως προς τη θεωρία –για κάποιον δηλαδή που θα ήθελε να γίνει συνθέτης όταν μεγαλώσει– δεν έχει λόγο να διαρκεί δώδεκα χρόνια. Τουλάχιστον, δεν έχει λόγο που να βγάζει νόημα από μουσικής πλευράς –τα μουσικά πανεπιστήμια της αλλοδαπής καλύπτουν λίγο-πολύ την ίδια ύλη σε μια τετραετία και ας μη συζητήσουμε για ευρύτερο πολιτισμικό επίπεδο, έτσι;

Συνεχίζοντας την αναλογία (ή έστω, τραβώντας την κάπως από τα μαλλιά), στη λαγγεμένη ανατολή, η άνοδος στα βαθμολογικά κλιμάκια των πολεμικών τεχνών γίνεται με κάπως ταχύτερους ρυθμούς από ό,τι στην ημεδαπή. Οι ενασχολούμενοι με το αντικείμενο που έχουν απλώσει τις κεραίες τους στο Ίντερνετ ή που έχουν ταξιδέψει προς τα εκεί, έχουν συνειδητοποιήσει προς μεγάλη τους έκπληξη, ότι ο βαθμός του πρώτου νταν συνοδεύεται σχεδόν πάντοτε και από κάποιον όρο του τύπου «πρέπει ο ασκούμενος να έχει συμπληρώσει το 13ο έτος της ηλικίας του» ή ότι διατίθεται έναντι του ευτελούς ανταλλάγματος των 300 ωρών εξάσκησης (ή κάτι τέτοιο).

Ο αντίλογος (ή έστω, ένας αντίλογος) ορισμένων τόσο στην περίπτωση της μουσικής εκπαίδευσης και των σχολείων τύπου Τζούλιαρντ, όσο και στην περίπτωση της πολεμικοτεχνίτικης εκπαίδευσης και των σχολείων τύπου Κόντοκαν, είναι ότι «Ναι, αυτοί τα ξεπετάνε σε τέσσερα χρόνια αλλά η μελέτη τους δεν έχει καμία σχέση με τη δική μας» (θέση που οδηγεί στο έμμεσο συμπέρασμα ότι εκεί είναι καλύτερα από εδώ) ή, εναλλακτικά, ότι «Ναι, αυτό τα ξεπετάνε σε τέσσερα χρόνια αλλά το επίπεδό τους δεν έχει καμία σχέση με το δικό μας» (θέση που οδηγεί στο έμμεσο συμπέρασμα ότι εδώ είναι καλύτερα από εκεί). Είναι δε, πολύ αστείο, όταν ο ίδιος άνθρωπος εκθέτει και τις δύο απόψεις ταυτόχρονα (θέση που οδηγεί στο έμμεσο συμπέρασμα ότι ο άνθρωπος αυτός έχει μπερδέψει τους Τουπαμάρος με το πωστολένε της Μάρως).

Οι Αμερικανοί δεν είναι γονιδιακώς πιο ταλαντούχοι (ή λιγότερο ταλαντούχοι) από τους Έλληνες στο φαγκότο και οι Ιάπωνες δεν είναι γονιδιακώς πιο ταλαντούχοι (ή λιγότερο ταλαντούχοι) από τους Έλληνες στο κουσαριγκάμα. Σαφώς μέσα σε ένα οργανωμένο πλαίσιο μιας οργανωμένης κοινωνίας, ένα ίδρυμα που διδάσκει οτιδήποτε, μπορεί να απαιτήσει έντονους ρυθμούς μελέτης και σαφώς, ένας σπουδαστής που προέρχεται από το ίδιο οργανωμένο πλαίσιο (ή που αποφασίζει να ζήσει μέσα σε αυτό όταν πάει εκεί να σπουδάσει) θα συμμορφωθεί με τους ρυθμούς αυτούς. Όμως αυτό δε δικαιολογεί την τεράστια διαφορά φάσης για την απόκτηση μερικών νταν ή ενός διπλώματος σύνθεσης.

Τι τη δικαιολογεί; Ένα πλέγμα συνθηκών που ξεκινούν από την ανάγκη των σχολαρχών (μουσικής, πολεμικών τεχνών ή οτιδήποτε άλλο εδώ που τα λέμε), να επιβιώσουν και που φτάνουν στο ότι ορισμένα πράγματα οργανώθηκαν πριν από πενήντα ή εκατό χρόνια, για να καλύψουν τις ανάγκες της τότε κοινωνίας και τις δυνατότητες των τότε ανθρώπων. Αν σήμερα οι συνθήκες έχουν αλλάξει (και το ότι εξακολουθούμε να υπάρχουμε ως είδος, αποτελεί αψευδή μαρτυρία ότι οι συνθήκες έχουν αλλάξει), ίσως θα έπρεπε να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε σοβαρά και την ανάγκη αλλαγής του συστήματος.

Για να μείνουμε στον χώρο των πολεμικών τεχνών και σε αυτά που ξέρουμε, υπάρχει αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα τουλάχιστον μια σχολή που λειτουργεί με βάση την ειλικρινή και έντιμη αποδοχή του ιαπωνικού συστήματος. Οι ασκούμενοι εκεί, δίνουν εξετάσεις για πρώτο νταν (μαύρη ζώνη, whatever) σε δύο χρόνια, σε διεθνή επιτροπή αποτελούμενη από παγκοσμίου φήμης Ιάπωνες δασκάλους επτά και οκτώ νταν –και περνούν τις εξετάσεις τους με ποσοστό 95%. Μετά από έναν χρόνο, τα πρώτα νταν δίνουν αντίστοιχες εξετάσεις για δεύτερο και περνούν με ποσοστό 100% και μετά από δύο χρόνια, τα δεύτερα νταν δίνουν για τρίτο και περνούν επίσης με ποσοστό 100%. Τα νούμερα αυτά είναι πραγματικά και αντανακλούν πλήρως την μέχρι τούδε πραγματικότητα της εν λόγω σχολής.

Τι δείχνει το παραπάνω παράδειγμα; Ότι το σύστημα των «Γιαπωνέζων» μπορεί να λειτουργήσει παντού. Αυτό που χρειάζεται, είναι μια υπέρβαση τόσο από την πλευρά του εκάστοτε σχολάρχη (υπέρβαση που δε θα του κοστίσει κατ’ ανάγκη το μεροκάματό του, όσο και αν ο ίδιος δεν το πιστεύει –εξ ου και η υπέρβαση), όσο και από την πλευρά των μαθητών που οφείλουν να αντιμετωπίσουν αυτό που κάνουν έντιμα και ειλικρινά. Διότι, εδώ που τα λέμε, αν οι άνθρωποι που παίρνουν τη μαύρη ζώνη (ή το δίπλωμα σύνθεσης, καίτοι όπως είπαμε παραπάνω η αναλογία δεν είναι πλήρης) την αντιμετώπιζαν ψύχραιμα, ποιος σχολάρχης θα τολμούσε να τους ζητήσει δέκα χρόνια από τη ζωή τους (και το χρηματικό αντίστοιχο) για να τους τη δώσει; Όπως έλεγε και ο μακαρίτης ο Μπάροουζ, όσο φταίνε οι έμποροι ναρκωτικών που πουλάνε, άλλο τόσο φταίνε και οι χρήστες που ζητάνε…

...ή έτσι λεει ο σεμπάι τουλάχιστον. Εγώ απλώς το μεταφέρω...

No comments: