Sunday, March 6, 2011

Δύο χρόνια στήλη

Μ’ αυτά και μ’ αυτά (και με τα’ άλλα), η στήλη έφτασε αισίως σε ηλικία δύο ετών. Δεν πρόκειται για καμιά φοβερή ηλικία –με το ζόρι μπορεί κανείς να τη χαρακτηρίσει «παιδική», όμως όλα τα πράγματα από κάπου πρέπει να ξεκινήσουν. Το αν θα φτάσουν κάπου (ή το αν υπάρχει κάποιο «κάπου» στο οποίο να φτάσουν), είναι μια άλλη συζήτηση και γνώμη του γράφοντος είναι ότι τα περισσότερα πράγματα καλό είναι να πηγαίνουν όπως πηγαίνουν, ασχέτως προορισμού. Αυτό δε, ισχύει ακόμα περισσότερο για μια στήλη σε ένα περιοδικό μια μορφή επικοινωνίας η οποία είναι από τη φύση της παροδική και φευγαλέα.

Όταν αποφασίσαμε να συμπεριλάβουμε μια τέτοια στήλη στο περιοδικό, ξέραμε ότι δεν καινοτομούσαμε. Όλα τα περιοδικά πολεμικών τεχνών –ή έστω, όλα τα στοιχειωδώς σοβαρά περιοδικά πολεμικών τεχνών¬– έχουν κάποια στήλη του τύπου «dojo wisdom», όπου δηλαδή κάποιος άνθρωπος με μια σχετική εμπειρία στον χώρο, μεταφέρει στους αναγνώστες σκέψεις και ιδέες που έχει αντλήσει τόσο από τη δική του ζωή μέσα στα ντότζο, όσο και από τη ζωή άλλων. Οι περισσότερες από τις σκέψεις και τις ιδέες αυτές δε διεκδικούν βραβείο πρωτοτυπίας –ούτε και θα μπορούσαν άλλωστε αφού οι πολεμικές τέχνες διδάσκονται επί αιώνες– όμως η έκθεσή τους συχνά ωφελεί κάποιους από τους νεότερους ασκούμενους. Και ενίοτε και κάποιους από τους παλιότερους.

Η καλύτερη τέτοια στήλη που έχω διαβάσει είναι η αντίστοιχη του Ντέιβιντ Λόουρι στο Black Belt. Καίτοι έχουν περάσει χρόνια από την εποχή που τόσο εγώ, όσο και πολύς ακόμα κόσμος, θεωρούσαμε το Black Belt ως την απόλυτη πηγή ενημέρωσης για τις πολεμικές τέχνες (ο κόσμος αλλάζει –shoganai, ne), ο Λόουρι κατάφερε με το Karate Way, να παραμείνει μια σοβαρή φωνή που δίδασκε σε όσους δεν ήξεραν και υπενθύμιζε σε όσους ήξεραν αλλά είχαν ξεχάσει, ότι οι πολεμικές τέχνες έχουν πολλές ακόμα διαστάσεις πέρα από την καθαρά σωματική, τονίζοντας παράλληλα πάντοτε ότι αν η σωματική εκλείψει, οι υπόλοιπες χάνουν το νόημά τους. Σημαντικό μάθημα και καλό είναι να το έχουμε πάντοτε στο πίσω μέρος του κεφαλιού μας.

Κοιτάζοντας τα κείμενα που δημοσιεύσαμε στο Μονοπάτι τα δύο αυτά χρόνια, μπορώ να πω μετά βεβαιότητας ότι δεν είμαι ο Ντέιβιντ Λόουρι. Δε διαθέτω ούτε την εμπειρία, ούτε το ταλέντο του και, ακόμα πιο δυσάρεστο, δε διαθέτω την τύχη να μεγαλώσω κοντά σε μια πολύ ζωντανή κοινότητα μπούντο και δη κοντά σε έναν δάσκαλο της Γιάγκιου Σινκάγκε-ρίου. Μπορώ όμως να πω με την ίδια βεβαιότητα ότι μετά από είκοσι και κάτι χρόνια ενασχόλησης με τις πολεμικές τέχνες, έχω κάνει παραπλήσιες σκέψεις, έχω ακούσει παραπλήσιες συζητήσεις και έχω αντιμετωπίσει παραπλήσιες καταστάσεις. Επιπλέον (και αυτό είναι ένα πλεονέκτημα έναντι του ίδιου του Λόουρι) έχω διαβάσει τα κείμενα που έχει γράψει τόσο αυτός, όσο και κάποιοι άλλοι σαν κι αυτόν (ας είναι καλά το Ίντερνετ!). Ναι, ένα μέρος από τη σκέψη μου γύρω από τις πολεμικές τέχνες έχει διαμορφωθεί και από την εμπειρία άλλων, όμως αυτό δεν υποτίθεται ότι είναι και όλο το νόημα της μόρφωσης;

Ο κόσμος των πολεμικών τεχνών μπορεί να έχει κάποιες ιδιαιτερότητες σε σχέση π.χ. με τον κόσμο των γιατρών, των δικηγόρων ή των μηχανικών αυτοκινήτων, όμως οι ιδιαιτερότητες αυτές είναι σαφώς λιγότερες από όσες πιστεύουν κάποιοι ασκούμενοι στις τέχνες αυτές. Οι άνθρωποι είναι άνθρωποι παντού και σε όλες τις εποχές, και σε κάθε δραστηριότητά τους δείχνουν τα καλύτερα και τα χειρότερα της φύσης τους. Τα εκκεντρικά ρούχα και όπλα, οι εξωτικές γλώσσες και η εξοικείωση με την ευθραυστότητα του ανθρώπινου σώματος κάνουν τις πολεμικές τέχνες να δείχνουν κάτι το πολύ ξεχωριστό (και πολλοί δάσκαλοι των πολεμικών τεχνών ενισχύουν την άποψη αυτή για προφανείς λόγους), όμως αν βάλουμε τα πράγματα σε μια σειρά, θα δούμε ότι δεν υπάρχει τίποτα από όσα διδάσκονται στις πολεμικές τέχνες που να μπορεί να διδαχτεί και έξω από αυτές. Μια ακόμα επιλογή είναι και τίποτα παραπάνω.

Αν η στήλη φιλοδοξεί να έχει καταφέρει κάτι ως τώρα (ή να καταφέρει στο μέλλον), είναι να υπενθυμίσει αυτό ακριβώς: ότι η ενασχόληση με τις πολεμικές τέχνες δε μας κάνει κάτι το ιδιαίτερο, πέρα από το πόσο ιδιαίτερος είναι ούτως ή άλλως καθένας μας. Επισημαίνοντας –συχνά– κάποιες από τις εμμονές μας και τα ελαττώματά μας και αντλώντας παραδείγματα από όλες τις πηγές που προανέφερα (ο τίτλος της στήλης δεν είναι παραπλανητικός –ο «σεμπάι» είναι ένα άθροισμα προσώπων), προσπαθώ να επαναλαμβάνω στον εαυτό μου –και σε όποιον άλλον ενδιαφέρεται να το ακούσει– ότι δε θα δει κανείς στα ντότζο κάτι που δε θα έβλεπε και αλλού, δε θα γνωρίσει ανθρώπους που δε θα γνώριζε και αλλού και δε θα αποκτήσει σοφία που δε θα αποκτούσε και αλλού. Η μόνη διαφορά είναι ότι εδώ είναι το μέρος που έχω επιλέξει εγώ και οι σεμπάι μου. Και εσείς.

Το ότι οι πολεμικές τέχνες δεν είναι κάτι ξεχωριστό δε σημαίνει ότι δεν είναι κάτι όμορφο –όλα τα νησιά των Κυκλάδων μοιάζουν μεταξύ τους αλλά το καθένα είναι ένας μικρός παράδεισος. Η ενασχόληση με οποιαδήποτε από τις τέχνες αυτές προσφέρει στον ασκούμενο έναν κόσμο των οποίο αξίζει να εξερευνήσει και από τον οποίο θα εμπλουτίσει τη σκέψη του, θα έρθει σε επαφή με έναν μακρινό πολιτισμό, θα βελτιώσει την υγεία του και, (εντάξει, εντάξει), θα αυξήσει τις πιθανότητες να βγει αλώβητος από μια συμπλοκή. Και παρά την εμμονή μου με ορισμένες από τις εμμονές που επικρατούν στις πολεμικές τέχνες, η κατακλείδα μου δεν μπορεί παρά να είναι αυτή που όλοι οι σεμπάι (και σενσέι, και σίφου, και σίχαν, και γκούρο, και σαμπούμ νιμ, και, και, και…) επαναλαμβάνουν στερεότυπα ανά τις εποχές και ανά την υφήλιο: οι πολεμικές τέχνες είναι πρώτα και κύρια εξάσκηση και όλες οι απαντήσεις (και η πλάκα) βρίσκονται εκεί...

...ή έτσι λεει ο σεμπάι τουλάχιστον. Εγώ απλώς το μεταφέρω...

No comments: