Sunday, August 25, 2024

An interview with "Shibumi"


"Shibumi" a Spanish digital publication specializing in classical martial arts and Japanese culture, interviewed me for its September 2024 issue; the interview is the main feature/cover story of each issue so this time the cover is the one you see above. If you read Spanish and would like to find out more about "Shibumi", its website is at https://www.revistashibumi.com/  and while the original Spanish content is for subscribers, its publisher, an extremely nice gentleman called Pedro Martin González, was kind enough to allow me to publish here the interview in English. If  you would like to see it exactly as it was published, with pictures and everything, there is a link for the PDF in the end --the version in the PDF is also in English. 

---

Japan: The Ithaca Of Grigoris Miliaresis

You are a keen observer of the cultural reality of Japan, a country where you have been living for many years. From your privileged position, we would like to ask you about the phenomenon that Japanese culture is today all over the world. Why this consideration that has exponentially spread a way of seeing life so different from that proposed by the West? What is the secret of this cultural success?

I wonder if your basic premise is accurate. Living in Tokyo’s Asakusa, arguably one of Japan’s most popular tourist destinations, I see every day hundreds of people from all over the world and mostly from East Asian countries which, presumably, have a closer cultural proximity to Japan, interact with it, its people and its customs and what I mostly perceive is ignorance, awkwardness and inability to adjust, often even to trivial things. Since these are people who came to visit Japan because they were drawn to it, I tend to believe that they were drawn by some aspects of Japanese culture that have managed to become relatively popular abroad and especially those that are adjacent to the stereotypes created with mid-19th century Japonisme that remains strong today albeit in a different mutation. Undeniably, Japan is more familiar to the world today than it was even 20 years ago and some elements from its reality, including budo, have managed to travel abroad -and even travel well- but personally I wouldn’t go as far as to consider that a success on a broader level.

Cultures overlap, mix and coexist. This phenomenon is readily observable in any large city in the world in very different contexts: literature, leisure, food, sports, tourism, fashion, etc. Beyond the purely anecdotal, the frenetic consumption, the almost generalized snobbery: Do you consider it feasible for a Westerner to understand a culture as distant in space-time as the Japanese?

I do believe it is feasible for a Westerner (or any other foreigner for that matter) to fully understand Japanese culture, provided they are willing to live in Japan: the fact that to understand any culture you need to immerse in it, is true anywhere but it is even more so in a country like Japan which remains, for the most part, difficult to access –if not geographically, certainly culturally because of its language, its natural tendency for introversion and its self-reliance, among other things. And just to be clear, by “immerse” I don’t mean just come to Tokyo, find a part-time job teaching English, and only practice your art of choice with minimal interaction with society in general: like any culture, Japanese culture is an expression of its people so unless you integrate with them, your understanding of the culture will be limited.

For centuries Japan was a country entrenched in itself. Its perception as a sacred land, as an unequivocally unique country, as the center and axis of the world, with an almost divine and mythical design, isolated it from the rest of the world, until the opening of its borders in 1868 with the Meiji restoration. What is the perception that the Japanese have of their own country? Do you consider that self-sufficiency continues to be part of the DNA of the Japanese people? What interest does the West and its culture arouse in the average Japanese citizen?

I come from Greece so the above are true for most Greeks’ perception of their country; people from other old cultures (Italians, Egyptians, Indians, Chinese) often share this perception and to some extent so do Americans, British and French, especially when it comes to being the center of the world --colonialism and imperialism, cultural or political, surely help in developing such an attitude. In the case of the Japanese, isolation is certainly a major component of this self-image and while this isolation is usually attributed to the Tokugawa shogunate’s sakoku/locked country policies, it is actually much older (because of Japan’s geographical location and the overall lack of technology that would allow access to it) and, in a way, continues existing today: as I said before, people are traveling to Japan more but for the most part, their understanding of it is still confined to the superficial layer. So the Japanese still feel they are alone in this world and, taking into account the small number of both immigrants and, until about 15 years ago, inbound tourists, this is how they have organized their state, their society and their everyday life at all levels.

As for their view of the West, my feeling is that they are interested in it but not in the spirit of something they feel compelled to understand deeply –more in the spirit of something that fascinates them because of how different it is from them. They will watch a TV show where a Japanese travels, for example, to London, visits some of its sights and provides some information about its history, its customs and its cuisine (food is always included because it is immensely important to the Japanese and, incidentally, this is one of the aspects of their mindset that, amazingly, many people don’t fully comprehend), and they will be genuinely intrigued by it, but that doesn’t mean that when the show is over they will go online to learn more about London or the UK or Europe.

As a long-term researcher that you are, and given your position as a resident of Japan, we would like to ask you about the current situation in the classical schools there –koryu bujutsu-. What is the current situation of these traditions? What social value do they have? Have they managed to fit into the current context, beyond the trends imposed by the times?

Before replying, please allow me to point out two things. First, I do not consider myself a “researcher”. I have a tremendous amount of respect for researchers but I am most assuredly not one of them: I lack the credentials, skills, discipline and, frankly, the passion that go with being a true researcher. I am, literally and professionally, a reporter: I observe and experience things, record my observations and experiences and opine on them but I have no allusions that my writing has any significance beyond that. And second, that I will be using the word “budo” instead of “bujutsu” because “bujutsu” is foreign to me: it is hardly ever used by my teachers or other teachers or practitioners I have met through my work or social interactions or by the Japanese in general. I know that in the West and because of Donn Draeger’s influence, there is this notion of separating “budo” from “bujutsu” but this isn’t the case in Japan and personally I don’t see any reason to use it. (Lest I be misunderstood, I need to say here that, like most Westerners active in this field, I have great appreciation for Donn Draeger as a pioneer in exploring koryu budo and feel extreme gratitude to him for introducing them to the rest of the world, myself included. But at the same time I would only be stating the obvious if I said that 40 years after his death, his vision for the creation of a scientific field that would study human combative behavior hasn’t been realized and that his analysis of Japan’s fighting traditions needs to be updated.)

Moving on to your question, I think the answer is relatively easy: koryu budo is a subject that has little meaning for the majority of the Japanese and practically zero relevance to their everyday life. However, if explained to them through modern budo (by which I basically mean kendo and kyudo because this is what forms the core of the Japanese’s perception of “budo”) they can understand what it is. The reason they can is that many aspects of koryu budo including the veneration of tradition, the master-apprentice relationship, the obsession with perfecting one’s skills, the organization of ideas, methods and techniques in set curricula that are passed from one generation to the next and the specific nomenclature, customs and practices that go with the particular field of knowledge, can be found in numerous Japanese pursuits –from sado (the so-called “tea ceremony”) to carpentry and from cooking tempura to Kabuki theater –and of course modern budo. And when they do understand them, they can relatively easily recognize their position in their country’s cultural continuum and their value.

Now, that these traditions are fringe, doesn’t mean they are not alive: Japan is very good at allowing fringe groups to coexist and especially in the case of koryu budo, their significance as cultural artifacts hasn’t escaped the local and national authorities and efforts are made to help them continue existing. Such efforts include (but are not limited to) the creation of organizations for their promotion (including the Nihon Kobudo Kyokai that is functioning under the Nippon Budokan, the main national organization for the promotion of budo), their designation as intangible cultural properties by local governments and their inclusion in a variety of events and educational programs. And while there are some possible dangers in institutionalization, to the extent that there are voices that dismiss it altogether, it isn’t something new: for the most part of their existence, many if not most of these traditions were functioning under the auspices and with the support and patronage of the shogun, feudal lords, specific temples or shrines or local communities. In Japan, independence isn’t always valued as beneficial: from my experience, some of the most strongly supported traditions are the ones that also thrive (and I mean that qualitatively as well as quantitatively) and some of the most independent are the ones shrinking and lacking essence.

You have studied, and study, different forms of traditional bujutsu: Tenshin Bukô ryû and Ono Ha Ittô ryû. Could you tell us about your personal career? How do you become part of a classical school there, in Japan? Are the channels similar to those we can find in the West?

My involvement with budo was rather accidental: I had a broader interest in Japan but in 1980s Greece, very little information about it was available and that was mostly about budo, basically through one local magazine and whatever books were sold in Athens’ single martial arts’ equipment shop. So when I wanted to participate in some Japanese activity, and with no Japanese community to turn to for calligraphy or music lessons (the things that interested me the most at the time), I started learning Shotokan karate because the teacher was Japanese and the dojo was very close to my home. At the same time I was reading martial arts’ books, including Draeger’s, and got fascinated with weapons’ arts and koryu budo but since that wasn’t available either, I eventually turned to aikido (which included some weapons) and when later they started appearing in Greece, to iaido and, to a lesser extent, kendo. (As an aside, I also studied judo for a few years but that was only to better understand the profoundly influential genius that was Jigoro Kano.)

My actual participation in a koryu came through my job as a martial arts’ journalist and translator of related books in Greece: I translated Ellis Amdur’s “Dueling With O-Sensei” in Greek and with the support of my publisher at the time, Alkimachon Publications, invited him to Greece for a presentation of the book bundled with an aikido seminar, an introduction to koryu kenjutsu and a lecture on verbal de-escalation techniques i.e. his field of professional expertise. He accepted the invitation, came to Greece, did the seminars and upon some of the seminars’ participants’ request, started two groups, one for Araki-ryu Torite Gokusoku and one for Tenshin Buko-ryu Heiho. I was part of the Tenshin Buko-ryu group, studied under him for four years and then, when I moved to Japan, was transferred to the dojo where he had learned the art. His teacher, Nitta Suzuo, had passed but her successor Nakamura Yoichi headed the school and when he passed too, it continued under shihan Kent Sorensen, a long-term practitioner and since Nakamura soke’s passing, the school’s soke dairi i.e. acting headmaster; I still practice with him and participate in his Meiji Jingu demonstrations but I also have my own dojo.

With Ono-ha Itto-ryu, things were a little more orthodox but the first contact also came through my work as a martial arts’ journalist: I was always interested in studying a kenjutsu tradition and had seen several in demonstrations or at their dojo. I had, however, a special interest in Itto-ryu which shares some ancestry with Tenshin Buko-ryu (they both come from the Chujo-ryu stream) and Ono-ha Itto-ryu was a school I had only seen in demonstrations and wanted to include in the “koryu experience” column I do with “Gekkan Hiden” one of Japan’s premiere martial arts’ magazines and the only one focusing on koryu budo. (The concept of these articles is to go to a tradition’s dojo, practice with them and then write an account of it.) So I visited Ono-ha Itto-ryu’s dojo, Reigakudo, for the article and had the unique experience to participate in a full class under the direct supervision of the 17th soke, Sasamori Takemi while partnered with his eventual successor and present-day and 18th soke, Yabuki Yuji. I was amazed at its vibrancy, the atmosphere and the attitude of Sasamori soke and after the article, I enrolled in the dojo and still practice today.

This is my personal story; going to the subject of how one becomes a member of one of these traditions, it’s pretty much straightforward: you contact them, ask to watch a practice (some even have trial courses where the visitor gets to practice with a senior member or teacher and learn some of the basics) and then, if you want to enroll, you follow the procedure. In my experience, and I don’t just mean about the two traditions I practice, people are easily accepted provided, in the case of non-Japanese, that they will stay long enough in Japan for their attendance to have any meaning i.e. for at least two-three years and that they have a functional understanding of the Japanese language at least for the beginning. (With time, language will become more of an issue so aspiring members should consider learning it as well --which they should do anyway if they are going to be living in Japan for any significant period of time.) Other than that, what the schools invariably demand is commitment: people who are willing to demonstrate it won’t have any difficulty becoming full-fledged members and being accepted as equals. The only problem is that most Westerners don’t immediately realize that for the Japanese, “commitment” doesn’t just mean “diligence” but rather making the tradition a part of your life as important as your family. And that the level of attention you will get will be directly proportional to the level of commitment you offer.

Opinions about the origins and foundations of medieval koryu vary depending on the sources; leading historians, such as Karl Friday or Cameron Hurst, have written extensively on the subject. You yourself, who have interviewed great exponents of these traditions and professional historians, have published on this topic. We would like to know your opinion on whether or not koryu bujutsu are martial arts designed for the battlefield. Could you elaborate on this?

As a matter of fact, I am not sure I can because unlike Dr. Friday or the late Dr. Hurst, I do not feel I am qualified to: one of the first things I learned as a journalist was that for any opinion to carry weight, it needs to be well-researched and my personal research in the matter is insufficient. There are some things I am comfortable saying though, for example that there are several teachers who claim their traditions originated in the battlefield and that there are techniques in various traditions’ curricula that are interpreted or traditionally explained as techniques to exploit openings in an opponent’s armor or that there are some traditions that even practice wearing armor; in Tenshin Buko-ryu too we occasionally do that and indeed several techniques and movements make sense when practicing in armor. (For the record, Ono-ha Itto-ryu does not have any pretense about its techniques originating at the battlefield.)

There is, however, no way to absolutely know, for Tenshin Buko-ryu or for many or perhaps most other traditions, if these were techniques that were indeed created from battlefield experience and for battlefield application or if, for example, they were invented in the middle of the Edo Period by some provisional samurai or commoner who wanted to find a way to deal with, say, armored guards: armor of various types continued to be used in Japan until the fall of the shogunate in 1868. If pressed to express an opinion, I can only offer the one I have for my own personal use and that is that I don’t believe that the majority of these arts were designed for the Sengoku Period battlefield, despite what their teachers say: I find Dr. Friday’s arguments convincing and go with them until I have a reason not to.

Since we are on the subject though, I would like to point out something that is often overlooked: even if these arts were designed for the battlefield, for four hundred years they have been practiced in different settings, using different weapons and under a different mindset. So I think it would be nonsensical to bypass these four centuries and all the developments in them, technical and theoretical, and debate the arts’ origins, in the same way that I think it would be nonsensical to bypass four hundred years of Kabuki evolution and fixate on its origin with Izumo no Okuni and her troupe. Also, I would like to add that oddly (or perhaps not so oddly), it is Westerners who usually debate these things: I don’t remember having heard any such discussion in budo circles in Japan. And this makes perfect sense to me because, frankly, I never quite understood this debate and especially the significance of an art’s origin as a measure of its value or its relevance (or lack thereof) in the present day.

Another controversial point can be found in the philosophical component that accompanies bujutsu, something that, as happens with the matter of their origin and foundations, is contradictory for some. Do you consider that the philosophy of bujutsu/budô has been part of its essence from the beginning, being consubstantial to its study? Or on the contrary, that it was an added element, added to its entity at a propitious moment in Japan’s history? How do you establish the coexistence between two positions as antagonistic as philosophy and war?

Is it really controversial? All societies need to legitimize institutional killing because a soldier without an ideological context justifying his acts is just a murderer and the more sophisticated the society and its thought, the more deep and multifaceted that context is; even in Ancient Greek mythology there was a difference between war as expressed by the god Ares and war as expressed by the goddess Athena, in other words between a savage and a noble approach to fighting. Regarding the question when the philosophical background of budo was created, I will again defer to those more learned than me like Drs. Friday, Hall or Bennett; my personal working hypothesis is that it exists from the time the bushi realized themselves as an entity with unique characteristics, i.e. during the Kamakura Period and can be found in the bushi families’ kakun codes of behavior (the earliest such texts I am aware of are Hojo Shigetoki’s “Letter to Nagatoki” and “Gokurakuji Letter”, both written in the mid-13th century).

So I believe that these traditions did have a philosophical component from early on (Kamakura-Period Ogasawara-ryu is the oldest budo tradition that I know of and it is a school of applied budo techniques as much as it is of etiquette which is one aspect of what we call “budo philosophy”) and as for this component’s contents, all texts I have seen are a blend of contemporary morality and various ideas borrowed from Buddhism, or later, in the Edo Period, from Neo-Confucianism, imported from China and processed in Japan; the latter was a major influence to a greater elaboration of those ideas, helping the samurai deal with the difference between the perceived reality of being warriors and the actual reality of being administrators and public servants whose weapons often were but mere symbols of their class.

You are a journalist and translator and publish your columns and reports in Gekkan Hiden, a prestigious magazine based in Tokyo, dedicated to the dissemination of content on budô and traditional bujutsu from Japan through its English-language website Budo Japan. Could you tell us how this publication is received in the Japanese market? Beyond Japan: How are your publications received in the international context?

“Hiden” does indeed enjoy some status in Japan, if only for the fact that it has been the only magazine focusing on koryu budo since 1990; the fact that its parent company, BAB Japan, is responsible for the only systematical video documenting of classical traditions, the “Nihon no Kobudo” series produced by the Nippon Budokan between the late 1970s and the late 1980s, certainly helps in it maintaining said status. Budojapan.com is an effort to disseminate some of this content to the rest of the world and having been a part of it from the start, I can say that the overall response has been positive. However, since the time frame Budojapan.com has been active for coincides with the advent of social media platforms, I sometimes feel that its significance today is considerably less than it would had been 30 years ago and that has less to do with the quality of its content and more with the way people consume content in general: for many people these days, it is much easier to watch a 10-minute YouTube video of a visit to a tradition’s dojo than read my 5-page, 2000-word account of it, peppered with a few photographs.

Your interests are not limited to bujutsu, you are an observer of Japanese reality and an extraordinary student of its culture. What is, today, your most immediate professional project? Where are your interests directed in the field of bujutsu?

As pertains to budo, I am working on several videos for BAB Japan that will be available, like the ones I have done previously, through its video on demand service which is also accessible through Budojapan.com; unlike some translators, I consider my work with videos as important as my work with books and in continuation to what I mentioned before about the value of video in contemporary people’s information intake, perhaps even more so. At the same time, I am looking into more traditions to visit and write about; the amount of work each of these stories involves is much more than it is readily apparent so I cannot do them very often. From time to time I also toy with the idea of writing a book about the martial arts but I have yet to decide if I will do it.

Outside budo, two of my main interests in Japan are shokunin i.e. craftsmanship traditions and matsuri festivals which are still very active in the East Tokyo area where I live, the area usually called “shitamachi”. I enjoy learning more about them and, if possible, sharing them with the rest of the world; whether this means that some of this information will eventually become a book, remains to be seen.

Thank you very much

The link for the PDF of this interview is here   



Wednesday, November 21, 2012

Η ζωή μιμείται την τέχνη


Εχθές το βράδυ, είδα στην τηλεόραση ένα ρεπορτάζ το οποίο με προβλημάτισε∙ ομολογώ ότι και τώρα που γράφω το κείμενο αυτό παραμένω προβληματισμένος και ο λόγος που γράφω είναι για να βάλω τις σκέψεις μου σε μια σειρά (ζητώ προκαταβολικά συγνώμη από τους αναγνώστες για το ότι γίνονται μάρτυρες αυτής της δημόσιας ψυχανάλυσης!) Το ρεπορτάζ είχε ως θέμα την Ουσάμι Ρίκα (宇佐美里香) την καρατέκα από το Τόκιο που αγωνίζεται στα κάτα στο παγκόσμιο πρωτάθλημα της World Karate Federation που γίνεται αυτές τις μέρες στο Παρίσι –η Ουσάμι είχε πάρει το χάλκινο μετάλλιο στο προηγούμενο πρωτάθλημα της WKF το 2010, την πρώτη θέση στο Παν-Ασιατικό Πρωτάθλημα το 2009 και επί τρία χρόνια (2009, 2010 και 2011) την πρώτη θέση στο Παν-Ιαπωνικό Πρωτάθλημα. Μ’ άλλα λόγια, είναι η ελπίδα της Ιαπωνίας στα κάτα γυναικών, εξ ου και η παρουσίασή της στις αθλητικές ειδήσεις τις παραμονές του παγκόσμιου πρωταθλήματος.

Είναι προφανές ότι με τις παραπάνω περγαμηνές, η 26χρονη Ουσάμι έχει πολύ καλές προδιαγραφές για να νικήσει∙ για τις περγαμηνές αυτές δε, ένα μέρος των ευσήμων θα πρέπει να αποδοθούν και στον υπεύθυνο για την προετοιμασία της και δάσκαλό  της, τον Ινόουε Γιοσίμι (井上慶身). Ο δάσκαλος Ινόουε θεωρείται θρύλος στο χώρο των προπονητών του καράτε στην Ιαπωνία έχοντας οδηγήσει στα ψηλότερα σκαλιά των ιαπωνικών και διεθνών βάθρων αθλητές όπως οι αδερφοί Χασεγκάουα, ο Αντόνιο Ντίαζ και η Νακαγιάμα Μίε και κατέχοντας σήμερα τον τίτλο του επικεφαλής προπονητή της Εθνικής Ομάδας Επιδείξεων Καράτε της Ιαπωνίας και του μέλους της τεχνικής επιτροπής της Ιαπωνικής Ομοσπονδίας Καράτε. Για την ιστορία, η καταγωγή του είναι από το Σίτο Ρίου –ήταν μαθητής του Χαγιάσι Τερούο (1924-2004) ο οποίος με τη σειρά του υπήρξε μαθητής του Μαμπούνι Κένουα (1889–1952), του δημιουργού της σχολής- και πλέον είναι επικεφαλής του δικού του «χα», με την ονομασία «Ινόουε-χα Σίτο Ρίου» (井上派糸東流).

Μετά τις… συστάσεις, ας επιστρέψουμε στο θέμα μας: μετά από μια αναδρομή στη μέχρι τώρα πορεία της Ουσάμι, το ρεπορτάζ έδωσε μια γεύση από την προετοιμασία της για το πρωτάθλημα του Παρισιού (περιλαμβάνοντας μάλιστα και λίγα λόγια από το δάσκαλο Ινόουε) και κάποια στιγμή ο δημοσιογράφος ρώτησε την κοπέλα αν υπήρχε κάποια ξεχωριστή τακτική που ακολουθούσε στην προπόνησή της πέραν της αφοσιωμένης και σκληρής δουλειάς – η φράση είναι «ισόου-κεν-μέι» («一生懸») δηλαδή «σαν να εξαρτάται η ζωή σου» και αποτελεί ένα από τα αγαπημένα κλισέ των ιαπώνων, αθλητών και μη. Και εκείνη απάντησε ότι ο δάσκαλός της, της έχει πει να παρακολουθεί «τζιντάι γκέκι» («時代劇») δηλαδή κινηματογραφικές ταινίες εποχής και να προσπαθεί να μιμείται το παίξιμο των ηθοποιών.


Όποιος έχει δει τζιντάι γκέκι  ίσως αρχίζει να καταλαβαίνει τον προβληματισμό μου: επηρεασμένα από τα κλασσικά είδη θεάτρου Καμπούκι και Νο τα έργα αυτά είναι υπόδειγμα στυλιζαρισμένου και αφύσικου παιξίματος –τουλάχιστον για τη δυτική αισθητική που έχει διαμορφωθεί από τη σχολή Στανισλάβσκι και τη «μέθοδο» του Λι Στράσμπεργκ και του Actors Studio. Ακόμα και οι ίδιοι οι ιάπωνες συχνά κοροϊδεύουν τις σχεδόν μηχανικές κινήσεις του σώματος, τα έντονα βλέμματα και τον στομφώδη τρόπο ομιλίας που αποτελούν χαρακτηριστικά των έργων αυτών, ενώ ο τρόπος που παρουσιάζονται οι πολεμικές τέχνες (κυρίως οι ένοπλες καθώς η θεματολογία τους περιλαμβάνει κατά 99% σαμουράι, ξιφομαχίες κ.λπ.) είναι τόσο περιχαρακωμένη σε κλισέ και σε υπερβολές που το σχόλιο  «Αυτό είναι καλό για τζιντάι γκέκι –όχι για το ντότζο» είναι αρκετά συνηθισμένο σε μαθήματα πολεμικών τεχνών όταν κάποιος μαθητής κινηθεί με υπερβολή.(Όσοι δεν έχουν δει τζιντάι γκέκι, ας σκεφτούν τις κακές ταινίες κουνγκ φου του Χονγκ Κονγκ της δεκαετίας του 1970).

Και παρόλα αυτά, ένας δάσκαλος/προπονητής –και δη ένας από τους καλύτερους στην Ιαπωνία- προτείνει στους μαθητές/αθλητές του να χρησιμοποιήσουν αυτό ως παράδειγμα προς μίμηση; Γιατί; Όσο και αν το σκέφτομαι δεν μπορώ παρά να καταλήξω στο συμπέρασμα ότι το αγωνιστικό καράτε έχει γίνει τόσο πολύ προσανατολισμένο στην περφόρμανς που σιγά-σιγά μεταλλάσσεται σε κάτι ανάλογο με αυτό που στα ιαπωνικά αποκαλείται «τάτε» («殺陣») και στα αγγλικά «stage fighting», δηλαδή ένα είδος μίμησης πολεμικής τέχνης προσαρμοσμένο στις ανάγκες και επηρεασμένο από τις επιταγές του κινηματογράφου –όσοι παρακολουθούν τους τίτλους τέλους των ταινιών θα έχουν δει την αναφορά «martial artschoreography». Και παρότι ως ξεχωριστή τέχνη είναι όντως ενδιαφέρουσα, οι ερωτήσεις στις οποίες καλείται να απαντήσει είναι διαφορετικές από αυτές των πολεμικών τεχνών.

Το παραπάνω δεν είναι υπόθεση που προκύπτει μόνο από τα κάτα. Σε όσες επιδείξεις καράτε έχω δει στην Ιαπωνία τα τελευταία χρόνια, το τζιγιού κούμιτε, δηλαδή το ελεύθερο παίξιμο (συνήθως με έναν καρατέκα εναντίον δύο ή τριών για λόγους καλύτερης ροής) που ακολουθεί τις επιδείξεις κάτα, είναι εμφανώς σκηνοθετημένο και περιλαμβάνει σχεδόν πάντα αρκετές ρίψεις/ανατροπές (του τζούντο ή του αϊκίντο) και τουλάχιστον δύο ή τρία πολύ θεαματικά ιπτάμενα λακτίσματα. Ως θέαμα είναι εξόχως απολαυστικό (και ενίοτε ενδιαφέρον στρατηγικά) αλλά ο προσανατολισμός του στην περφόρμανς είναι πρόδηλος∙ το τζιγιού κούμιτε που γίνεται στο πλαίσιο της κανονικής προπόνησης είναι, βεβαίως, πολύ διαφορετικό και παραμένει αυτό που λέμε «sparring» με το βαθμό της επαφής να ποικίλλει αναλόγως του στιλ. 


Επιστρέφοντας στα κάτα, επειδή το συγκεκριμένο θέμα μου κίνησε την περιέργεια έψαξα να βρω εκτελέσεις κάτα από τον ίδιο τον Ινόουε Γιοσίμι και παρότι δε βρήκα, βρήκα ορισμένα εκτελεσμένα από το δάσκαλό του το Χαγιάσι Τερούο. Ίσως δεν αποτελεί έκπληξη ότι οι δικές του εκτελέσεις δεν είχαν καμία σχέση με τις εκτελέσεις των μαθητών του Ινόουε –οι κινήσεις είναι πολύ πιο ρέουσες και πολύ πιο φυσικές. Όλο το κίμε που χρειάζεται για να είναι το κάτα ζωντανό ήταν παρόν, όμως σε καμία περίπτωση δεν εκφραζόταν τόσο υπερβολικά (ή… κινηματογραφικά) όσο στις περιπτώσεις της Ουσάμι ή του Ντίαζ, δηλαδή των κορυφαίων δύο μαθητών του Ινόουε. Επιπλέον, σε κάποια βίντεο που δείχνουν τον Ινόουε να διδάσκει, οι δικές του κινήσεις μοιάζουν πολύ πιο ήπιες και φυσικές από αυτές των μαθητών του όταν εκτελούν τα κάτα σε αγώνες∙ ωστόσο, αυτό το τελευταίο μπορεί και να μη σημαίνει πολλά πράγματα καθώς η προετοιμασία για αγώνες ενδέχεται να είναι διαφορετική.

Όπως έγραψα και στην αρχή, δεν μπορώ να πω ότι καταλαβαίνω ακριβώς το σκεπτικό μιας τέτοιας ερμηνείας των κάτα. Βεβαίως κάποιος θα μπορούσε να πει ότι η εμπειρία μου από το καράτε είναι πολύ μικρή και πολύ παλιά –και θα έχει δίκιο καθώς από τα τρία χρόνια που έκανα καράτε έχει περάσει πάνω από μια εικοσαετία και τα πράγματα με τα οποία ασχολήθηκα στα χρόνια που ακολούθησαν είναι εντελώς διαφορετικά. Παρόλα αυτά, οι πολεμικές τέχνες είναι πολεμικές τέχνες και οι βασικές τους αρχές είναι οι ίδιες γιατί δεν μπορούν να είναι διαφορετικές: μια κίνηση είναι φυσική ή δεν είναι είτε μιλάμε για άοπλες τέχνες, είτε για ένοπλες και μια κίνηση που μιμείται τη χορογραφία των ιαπωνικών ταινιών εποχής σχεδόν ποτέ δεν είναι φυσική γιατί δεν προσπαθεί να είναι.

Βλέποντας ωστόσο το αποτέλεσμα στους μαθητές/αθλητές του Ινόουε και βλέποντας τις διακρίσεις τους, φαίνεται ότι τελικά αυτή η θεατρικά υπερβολική και αφύσικη κίνηση αποδίδει –ήτοι ανταποκρίνεται στα κριτήρια των κριτών των αγώνων. Και αυτό, τουλάχιστον για μένα, σημαίνει ότι το καράτε έχει μεταμορφωθεί σε κάτι διαφορετικό από αυτό που είχα αντιληφθεί όταν έβλεπα τους μεγάλους δασκάλους των δεκαετιών 1960 -1970 (Νακαγιάμα, Καναζάουα, Ενοέντα κ.λπ.) να εκτελούν τα ίδια κάτα∙ το αν αυτή η εξέλιξη ωφελεί ή όχι το καράτε είναι μια συζήτηση την οποία δεν αισθάνομαι αρμόδιος να κάνω καθώς η εμπλοκή μου με τη συγκεκριμένη τέχνη είναι, όπως είπα και παραπάνω, επιεικώς μικρή. Ακριβώς δε γι αυτό το λόγο, επιφυλάσσομαι ότι πίσω από όλα αυτά κρύβεται κάτι που δεν μπορώ να αντιληφθώ –και με δεδομένο ότι μιλάμε για δασκάλους οκτώ νταν και παγκόσμιους πρωταθλητές, η πιθανότητα αυτή κάθε άλλο παρά μικρή είναι!

ΥΓ
Τη στιγμή που ανεβάζω αυτό το κείμενο, το σάιτ της WKF δείχνει ότι τόσο η Ουσάμι, όσο και ο Ντίαζ έχουν πάει στον τελικό των κάτα γυναικών και ανδρών αντίστοιχα. Εντελώς συμπτωματικά, υποθέτω, απέναντί τους έχουν και οι δύο γάλλους καρατέκα…

ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ: Τελικά πήραν και οι δύο την πρώτη θέση (βλ. και τη σχετική κατάταξη στο σάιτ της WKF)

ΥΓ2
Ζητώ συγνώμη για την ποιότητα των φωτογραφιών –είναι τραβηγμένες από τον υπολογιστή καθώς, όπως έγραψα στην αρχή, το πρωτάθλημα της WKF γίνεται στο Παρίσι.

Friday, November 16, 2012

Συμβατικά μιλώντας


Στο ντότζο της Τόντα-χα Μπούκο Ρίου στο Τόκιο, μια από τους συνασκούμενούς  μου είναι μια 50χρονη εκπαιδεύτρια αϊκίντο από την Καναγκάουα. Η συγκεκριμένη κυρία εξασκείται επί 12 χρόνια στο αϊκίντο του Αϊκικάι και σήμερα είναι τέταρτο νταν, ενώ πιο πριν έκανε αρκετά χρόνια αϊκίντο του στιλ του Νίσιο Σότζι –δεν ξέρω πόσα, ξέρω όμως ότι εκεί έχει πέμπτο νταν οπότε υποπτεύομαι ότι η ενασχόλησή της δεν μπορεί να είναι μικρότερη από άλλα 12-15 χρόνια. Ξέρω επίσης ότι ο «προσωπικός» της σίχαν, δηλαδή ο δάσκαλος που εποπτεύει το ντότζο της και τα μαθήματα του οποίου βασικά παρακολουθεί στο Αϊκικάι Χόνμπου, είναι έβδομο νταν (μου διαφεύγει το όνομά του αλλά δεν έχει και τόσο μεγάλη σημασία), ότι εκτός από τη Μπούκο Ρίου έχει μελετήσει για μερικά χρόνια Τένσιν Σόντεν Κατόρι Σίντο Ρίου και ότι αυτή τη στιγμή μελετάει παράλληλα και τζόντο της Σίντο Μούσο Ρίου.

Γράφω τα παραπάνω για να εξηγήσω ότι πρόκειται για άνθρωπο με αρκετή σχέση με τις πολεμικές τέχνες, γεγονός που κάνει ακόμα πιο περίεργο αυτό που συνέβη τις προάλλες, όταν μου ζήτησε να τη βοηθήσω σε κάτι που την προβληματίζει σε σχέση με το αϊκίντο: όπως φαίνεται, κατά τη διάρκεια της εξέτασης κάποιου μαθητή της για το πρώτο νταν, ανέκυψε ένα θέμα τεχνικών που μπορούν να ξεκινήσουν από την επίθεση «ουσίρο-κούμπι-σίμε» –για όσους δεν είναι εξοικειωμένοι με την ορολογία του αϊκίντο, στη συγκεκριμένη επίθεση, ο ούκε πιάνει τον νάγκε/τόρι από πίσω, τυλίγοντας με το ένα χέρι το λαιμό του νάγκε (ο λαιμός του νάγκε βρίσκεται στην κοιλότητα του αγκώνα του ούκε) και με το άλλο του χέρι, το ένα από τα δύο χέρια του νάγκε.

Η συγκεκριμένη επίθεση θεωρείται κάπως προχωρημένη στο αϊκίντο, πιθανώς επειδή το κεφαλοκλείδωμα που περιλαμβάνει μπορεί να προκαλέσει ατυχήματα: αν ο ούκε κλείσει πολύ τον αγκώνα του, ο νάγκε κινδυνεύει από στραγγαλισμό, αν ο νάγκε κινηθεί πολύ άγαρμπα κινδυνεύει να εξαρθρώσει ο ίδιος τον αυχένα του, ενώ αν ο ούκε πλησιάσει πολύ το πρόσωπό του στο πίσω μέρος του κεφαλιού του νάγκε, αν αυτός κινηθεί απότομα προς τα πίσω, ενδέχεται ο ούκε να καταλήξει με σπασμένη μύτη ή δόντια. Παρόλα αυτά, παραμένει μια από επιθέσεις του ρεπερτορίου της τέχνης, οπότε ένας αϊκιντόκα διδάσκεται πώς να εκκινεί τεχνικές από αυτή.

Η δοκιμή για την οποία ζήτησε τη βοήθειά μου ήταν απλή: μου έκανε επιθέσεις ουσίρο-κούμπι-σίμε και μου ζητούσε να αντιδράσω κάπως και το αντίθετο –εγώ έπαιρνα το ρόλο του ούκε και αυτή το ρόλο του νάγκε, όπως συνηθίζεται στο αϊκίντο. Ωστόσο, σχεδόν κανένα αποτέλεσμα από όσα δοκιμάσαμε δεν την ικανοποίησε καθώς στις μεν περιπτώσεις που έκανε εκείνη την επίθεση, οι αντιδράσεις μου «δεν ήταν αϊκίντο» ενώ στις περιπτώσεις που έκανα εγώ την επίθεση, οι τεχνικές της ήταν γεμάτες ανοίγματα που τα επεσήμαινα. Προκειμένου να γίνει κατανοητή η συνέχεια του κειμένου, πρέπει εδώ να προσθέσω ένα σημαντικό στοιχείο αυτής της μικρής πρακτικής… έρευνας: οι επιθέσεις ήταν όλες στατικές, ήτοι ο νάγκε περίμενε τον ούκε να τον πιάσει και στη συνέχεια εκκινούσε την τεχνική του.

Να γίνω σαφής: σε καμία περίπτωση δε θέλω να υπονοήσω ότι το αϊκίντο μου είναι τόσο καλό που μπορεί να φέρει σε δύσκολη θέση ένα τέταρτο νταν! Ωστόσο, και παρότι είμαι σαφέστατα πιο δυνατός από τη, συμπαθέστατη κατά τα άλλα, συνασκούμενή μου, πραγματικά δε χρησιμοποίησα ούτε μια φορά περισσότερη δύναμη από όση έβαζε εκείνη και το ξέρω επειδή το είχα διαρκώς στο νου μου και το προσπαθούσα σε κάθε δοκιμή. Όχι επειδή θεωρώ αθέμιτο να ξεπεράσεις τον συνασκούμενό σου σε δύναμη (κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι σε μια συμπλοκή τα δύο μέρη θα είναι σίγουρα ισοδύναμα) αλλά επειδή κάθε μελέτη διαφέρει και επειδή εν προκειμένω το ζητούμενο ήταν η εξεύρεση κάποιας βασικής τεχνικής –μ’ άλλα λόγια, να ανακαλύψουμε αν μια τεχνική μπορεί να λειτουργήσει υπό τις βέλτιστες συνθήκες.


Πού ήταν λοιπόν το πρόβλημα; Προσωπικά το εντοπίζω στο ότι η συνασκούμενή μου έθετε ένα ερώτημα το οποίο ήταν εκτός των συμβάσεων του αϊκίντο και, άρα, οι απαντήσεις δε θα μπορούσαν να προέλθουν από το αϊκίντο. Κάνοντας μια στατική επίθεση (και ειδικά μια επίθεση που δεν έχει κανένα νόημα αν ο επιτιθέμενος είναι μόνο ένας) ξεκινούσε την εμπλοκή μας από ένα σημείο εντελώς διαφορετικό από αυτό που είθισται να αποτελεί το σημείο έναρξης των τεχνικών του αϊκίντο. Η έλλειψη κίνησης, η πολύ κοντινή απόσταση (απόσταση «grappling»  και όχι «arms reach») και η απουσία λογικής στρατηγικής (για ποιο λόγο αν ο ούκε είναι μόνος περνάει πίσω από τον νάγκε, για ποιο λόγο τον πιάνει από το λαιμό και από το ένα χέρι και για ποιο λόγο ο νάγκε το επιτρέπει;) μεταφέρουν το ερώτημά της από τη σφαίρα του αϊκίντο στη σφαίρα της φαντασίας. Και, κατά την άποψή μου, από τη στιγμή που το ερώτημα είναι φανταστικό (δηλαδή μη ρεαλιστικό), εξίσου φανταστικές (δηλαδή μη ρεαλιστικές) θα είναι και οι απαντήσεις.

Αυτό που με προβληματίζει είναι ότι παρά την εμπειρία της, η συνασκούμενή μου δε συνειδητοποιούσε ότι παραβαίνει τη σύμβαση –για την ακρίβεια, μου έδωσε την εντύπωση ότι αγνοούσε πλήρως ότι το αϊκίντο, όπως και κάθε άλλη πολεμική τέχνη ή μαχητικό σύστημα, λειτουργεί εντός μιας σύμβασης. Από τη συμπεριφορά της και τα λεγόμενά της ήταν σαφές ότι πίστευε ότι απάντηση υπήρχε αλλά εμείς δεν μπορούσαμε να την ανακαλύψουμε, εξ ου και η απογοήτευσή της∙ πίστευε μ’ άλλα λόγια ότι το αϊκίντο διαθέτει απαντήσεις σε όλα τα πιθανά ερωτήματα που μπορούν να τεθούν σε μια συμπλοκή παραβλέποντας την εξόφθαλμη πραγματικότητα: κανένα εργαλείο που έχει επινοήσει ο άνθρωπος δεν είναι φτιαγμένο για να μπορεί να κάνει όλες τις δουλειές.

Για να προλάβω τυχόν σχόλια, δεν είναι θέμα ευφυΐας –η συγκεκριμένη γυναίκα είναι άνω του μετρίου ευφυής και στα τρία χρόνια που τη γνωρίζω είχα πλείστες όσες ευκαιρίες να το διαπιστώσω. Είναι θέμα διδασκαλίας και παρουσίασης της τέχνης εκ μέρους των δασκάλων της. Κάτι που με προβλημάτιζε πάντοτε στο αϊκίντο ήταν ότι, με ελάχιστες φωτεινές εξαιρέσεις, οι περισσότεροι εκπαιδευτές που έχω γνωρίσει/παρακολουθήσει αποφεύγουν (συνειδητά ή ασυνείδητα) να επισημάνουν στους μαθητές τους την ύπαρξη των συμβάσεων –στο αϊκίντο ή σε οποιαδήποτε άλλη τέχνη- καλλιεργώντας έμμεσα ή άμεσα την πεποίθηση ότι το συγκεκριμένο σύστημα μπορεί να δώσει απαντήσεις στα πάντα. Όμως δεν μπορεί∙ όχι επειδή το αϊκίντο είναι προβληματικό (γιατί δεν είναι) αλλά επειδή δε γίνεται.

Η βασική σύμβαση του αϊκίντο, όπως το αντιλαμβάνομαι («πλημμελώς» θα επισημάνουν κάποιοι αλλά θα το ριψοκινδυνεύσω) είναι η κίνηση –ακόμα και δάσκαλοι που χρησιμοποιούν τη στατική εκδοχή την αντιμετωπίζουν σαν εκπαιδευτικό εργαλείο που θα οδηγήσει στην κίνηση∙ η εκπαιδευτική μέθοδος του εκλιπόντος Σάιτο Μοριχίρο αποκαλεί τα στάδια της άσκησης «κατάι γκέικο» («固い稽古») ή «άκαμπτη εξάσκηση», «γιαβαρακάι γκέικο» («柔らかい稽古») ή «εύκαμπτη εξάσκηση», «ναγκάρε νο κέικο» («流れの稽古») ή «ρέουσα εξάσκηση» και «κι νο ναγκάρε νο κέικο» («気の流れの稽古») ή «εξάσκηση με ρέον κι» και αξιολογεί τη στατική άσκηση («κατάι γκέικο») ως το επίπεδο του αρχάριου. Στο επίπεδο της συνασκούμενής μου τα ερωτήματα πρέπει να τίθενται πλέον στο πλαίσιο του ανώτατου επιπέδου, δηλαδή με τους δύο εμπλεκόμενους σε πλήρη κίνηση, με σαφή αντίληψη των προθέσεων και με αντιδράσεις πριν αυτές εκδηλωθούν.    

Το δικό μου ερώτημα, δηλαδή γιατί η συνασκούμενή μου δεν αντιλαμβάνεται τα παραπάνω μάλλον θα παραμείνει αναπάντητο∙ έχω μια θεωρία που θα μπορούσε να οδηγήσει σε κάποιες υποθέσεις όμως ήδη έχω γράψει πολλά οπότε προτιμώ να την αφήσω για κάποιο μελλοντικό ποστ. Το κείμενο αυτό, ωστόσο, θα ήταν ημιτελές αν δεν εξέφραζα για μια ακόμα φορά την απορία μου, την ίδια απορία που μου γεννιέται κάθε φορά που βλέπω παρόμοια περιστατικά (τα οποία βεβαίως δεν περιορίζονται στο αϊκίντο): πόσο ουσιώδης μπορεί να είναι μια εξάσκηση που δε λαμβάνει υπόψη την πραγματικότητα, τόσο της ίδιας της τέχνης όσο και την ευρύτερη; Και λέγοντας «ουσιώδης» δεν εννοώ αν έχει «πρακτική  εφαρμογή» αλλά αν προσφέρει στον ασκούμενο τρόπους να δει τον εαυτό του και τον κόσμο από μια διαφορετική οπτική γωνία∙ βάσει της προσωπικής μου αντίληψης, κάτι τέτοιο είναι αδύνατο να γίνει αν δεν κοιτάξει κανείς την πραγματικότητα κατάματα.

ΥΓ
Ναι, ξέρω ότι αν η πολεμική τέχνη/το μαχητικό σύστημα που διδάσκεται κανείς είναι πραγματικά σωστά σχεδιασμένο και δεν έχει πάψει να εξελίσσεται με το πέρασμα του χρόνου, ο ασκούμενος κάποια στιγμή ξεφεύγει από τις συμβάσεις και μπορεί να αντιδράσει ικανοποιητικά εντός οποιασδήποτε –σχεδόν- κατάστασης. Όμως και αυτό είναι αρκετά περίπλοκο θέμα που θα πρέπει, αναγκαστικά, να μετατεθεί σε μελλοντικό ποστ!

Monday, July 2, 2012

Περί σπαθιών


Έλαβα λοιπόν τις προάλλες ένα μέιλ από μια φίλη που πρόκειται να έρθει στο Τόκιο και καθώς συζητούσαμε για το πρόγραμμά της και για το πώς μπορούμε να το ταιριάξουμε με το δικό μου ώστε να πιούμε κάνα τσάι και να κουτσομπολέψουμε, μου λέει μεταξύ άλλων «Ο Βαγγέλης (κοινός μας φίλος και εξαιρετικό παιδί) θέλει κατάνα και θέλω να του την αγοράσω οπότε χρειάζομαι την ειδικότητά σου. Μπάτζετ, 500 ευρώ». Όσοι ξέρουν κάπως από σπαθιά θα καταλάβουν γιατί η παραπάνω πρόταση είναι ποικιλοτρόπως προβληματική όμως επειδή παρόμοιες ερωτήσεις μου γίνονται συχνά, σκέφτηκα ότι ίσως είναι καλό να γράψω ένα μικρό (;) κειμενάκι στο οποίο να παραπέμπω όποιους τις κάνουν. Έτσι, και εγώ δε θα επαναλαμβάνομαι και αυτοί θα έχουν έναν μπούσουλα για το τι να περιμένουν όταν αποφασίζουν να βουτήξουν στα νερά του ωκεανού που λέγεται «ιαπωνικό ξίφος».

Κατ’ αρχάς, αντιπαρέρχομαι το «θέλω κατάνα» –όλοι «κατάνα» το μάθαμε, οπότε ας μη γίνουμε τόσο δυσκοίλιοι λέγοντας ότι το σωστό θα ήταν «θέλω μεγάλο ιαπωνικό ξίφος» (γιατί υπάρχει και μικρό και ακόμα πιο μικρό, τα ουακιζάσι/κοντάτσι και τάντο αντίστοιχα) και πηγαίνω κατευθείαν στην ουσία: τα ιαπωνικά ξίφη χωρίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες, τα αληθινά και τα ψεύτικα.

α) «Αληθινό» σημαίνει με ατσάλινη λάμα, ιδιαιτέρως κοφτερή.

β) «Ψεύτικο» σημαίνει με αλουμινένια λάμα (στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα κράμα αλουμινίου και άλλων μετάλλων) που δεν κόβει –δεν μπορεί καν να ακονιστεί

Τα ψεύτικα ξίφη μπορεί να είναι:

α) Αμιγώς διακοσμητικά (συνήθως πολύ φτηνές και άτσαλες κατασκευές με μεγάλη έμφαση στα εντυπωσιακά -διάβαζε: κινηματογραφικά- δεσίματα)

β) Ξίφη άσκησης για την τέχνη της ξιφούλκησης, το ιάιντο –στην τελευταία περίπτωση λέγονται «ιάιτο» (προσοχή: η τέχνη λέγεται «ιάιντο» και το ξίφος «ιάιτο» –υπάρχει ένα «ν» εκεί μέσα, ΟΚ;)

Τα αληθινά ξίφη, χωρίζονται κι αυτά σε κατηγορίες –και επειδή είναι αρκετές θα τις γενικεύσω κάπως, εν γνώσει ότι οι συλλέκτες και όσοι ασχολούνται σοβαρά θα φρυάξουν κάπως (αν ήθελα να γράψω μονογραφία για το ξίφος και όχι κείμενο για μπλογκ, θα το έκανα –εστέ μπόσικοι, ναι;) Ένα αληθινό ξίφος λοιπόν, μπορεί να είναι:

α) Φτιαγμένο το χέρι από έναν εν ζωή κατασκευαστή από τους περίπου διακόσιους που ζουν και παράγουν αυτή τη στιγμή στην Ιαπωνία.

β) Αντίκα (επίσης φτιαγμένη στο χέρι) από κάποιον που έζησε πριν από πενήντα, εκατό ή τριακόσια χρόνια.

γ) Κατασκευασμένο εργοστασιακά από κάποιο εργοστάσιο εντός ή εκτός Ιαπωνίας –στην περίπτωση αυτή, τεχνικά μιλώντας δε μιλάμε για «ιαπωνικό ξίφος» ή «νιχόν-το» καθώς για να μπορεί να πάρει το χαρακτηρισμό αυτό ένα ξίφος πρέπει όχι μόνο να έχει φτιαχτεί στην Ιαπωνία αλλά και με τον παραδοσιακό τρόπο (δηλαδή στο χέρι). Τα ξίφη αυτά φτιάχνονται κατά κανόνα στην Κίνα αλλά μερικές φορές η κατασκευή τους γίνεται υπό ιαπωνική επίβλεψη. 

δ) Κατασκευασμένο εργοστασιακά αλλά με προσανατολισμό στη διακόσμηση.

Και πάμε στο μέρος που αφορά άμεσα αυτούς που «θέλουν κατάνα» όπως ο Βαγγέλης, δηλαδή στο οικονομικό. Οι τιμές είναι όλες από την προσωπική μου εμπειρία αλλά δε νομίζω ότι το ποσοστό λάθους τους υπερβαίνει το +/- 5%: 

α) Ένα ιάιτο (ψεύτικο ξίφος άσκησης για την τέχνη του ιάιντο) κοστίζει από 400  μέχρι 1.200 ευρώ –το κόστος ανεβαίνει αναλόγως του δεσίματος καθώς η λάμα είναι λίγο-πολύ τυποποιημένη (θυμίζω ότι τα ξίφη αυτά φτιάχνονται χυτά σε εργοστάσια ή, στην καλύτερη περίπτωση, σε βιοτεχνίες).

β) Ένα διακοσμητικό ψεύτικο κοστίζει από 250 μέχρι 1.000 ευρώ –και εδώ το κόστος έχει να κάνει με τα δεσίματα και τα διάφορα διακοσμητικά μπιχλιμπίδια που του κολλάνε για να φαίνεται πιο «σαμουράι».

γ) Ένα αληθινό ξίφος φτιαγμένο στο χέρι από έναν από τους διακόσιους κατασκευαστές κοστίζει από 5.000-10.000 ευρώ, μόνο η λάμα και από εκεί και πέρα τα δεσίματα μπορούν να ανεβάσουν την τιμή από άλλα 500 ως άλλα 1000 ευρώ –όπως και με τα ψεύτικα και/ή τα διακοσμητικά. Η μεγάλη διαφορά στην τιμή σχετίζεται κατά βάση με το πόσο διάσημος είναι ο κατασκευαστής.

δ) Ένα αληθινό ξίφος-αντίκα επίσης φτιαγμένο στο χέρι, κοστίζει ό,τι καταλαβαίνει ο ντίλερ που το πουλάει και ό,τι έχει ορίσει η αγορά συλλεκτών για το συγκεκριμένο κατασκευαστή και τη συγκεκριμένη περίοδο· όπως αντιλαμβάνεται εύκολα κανείς, εδώ μπαίνουμε στην περιοχή των συλλεκτικών ειδών και/ή των έργων τέχνης, οπότε υπάρχει ένα ολόκληρο «χρηματιστήριο» που λειτουργεί γύρω από τα όπλα αυτά. Έχω ακούσει τιμές από 3.000 μέχρι και 40.000 ευρώ, οπότε είναι μάλλον αδύνατο να πει κανείς με βεβαιότητα χωρίς να μπει σε άκρως εξειδικευμένες λεπτομέρειες.

ε) Ένα αληθινό ξίφος κατασκευασμένο εργοστασιακά από κάποιο εργοστάσιο εντός ή (συχνότερα) εκτός Ιαπωνίας κοστίζει από 1.000 ως 3.000 ευρώ. Ο λόγος που ένα τέτοιο ξίφος παρότι δεν είναι χειροποίητο, μπορεί να φτάσει στα όρια ενός χειροποίητου είναι επειδή ορισμένα από τα ξίφη αυτά είναι πραγματικά πολύ καλής κατασκευής (ενίοτε από ατσάλια πολύ καλύτερης ποιότητας από τα χειροποίητα ιαπωνικά) και είναι φτιαγμένα με τη λογική της λειτουργικότητας· για να μη δημιουργούνται αλλοπρόσαλλες φαντασιώσεις, λέγοντας «λειτουργικότητα» εννοώ το κόψιμο στόχων διαφόρων ειδών στο πλαίσιο της εξάσκησης στην ιαπωνική ξιφομαχία.

στ') Ένα αληθινό ξίφος κατασκευασμένο εργοστασιακά αλλά με προσανατολισμό στη διακόσμηση κοστίζει από 300 έως 1.000 ευρώ. Η αισθητική των ξιφών αυτών ως προς την εμφάνιση είναι αυτό που περιμένει κανείς («το σπαθί του Χαϊλάντερ» κ.λπ.) ενώ η ποιότητα κατασκευής τους είναι τέτοια που τα κάνει εξόχως επικίνδυνα: κατά κανόνα είναι πολύ κακά κατασκευασμένα και δεν πληρούν τις βασικές προδιαγραφές ασφάλειας ούτε για αυτόν που τα κρατάει, ούτε για αυτούς που βρίσκονται γύρω του. Όμως είναι διακοσμητικά, οπότε ίσως τα παραπάνω να μην έχουν και τόση σημασία.

Συνοψίζω το οικονομικό μέρος:

Βασική ερώτηση: αληθινό ή ψεύτικο;
Αν είναι αληθινό: σύγχρονο χειροποίητο (5.000 - 10.000), αντίκα χειροποίητο (3.000 -40.000 ευρώ), εργοστασιακό «λειτουργικό» (1.000 - 3.000) ή εργοστασιακό διακοσμητικό (300 - 1.000 ευρώ);
Αν είναι ψεύτικο: ιάιτο εξάσκησης στο ιάιντο (400 - 1.200 ευρώ) ή διακοσμητικό  (250 - 1.000 ευρώ);

Ελπίζω τα παραπάνω να κάνουν κάπως σαφέστερες τις επιλογές που έχει κανείς στη διάθεσή του όταν σκέφτεται να αγοράσει ένα ξίφος. Προσωπική μου πρόταση (ή συμβουλή ή όπως αλλιώς θέλει να το πάρει κανείς) προς τους επίδοξους αγοραστές είναι να σκεφτούν τι ακριβώς θέλουν να αγοράσουν και πόσα λεφτά θέλουν να διαθέσουν και από εκεί και πέρα να ψάξουν όσο καλύτερα μπορούν μεταξύ των παραπάνω κατηγοριών –χάρη στο Ίντερνετ, καθένας μπορεί να έχει πρόσβαση σε κατασκευαστές ξιφών (ιδιώτες και εταιρείες), σε ντίλερ, σε συλλέκτες και σε καταστήματα, μεγάλα ή μικρά, στην Ιαπωνία και εκτός που διακινούν τα ξίφη αυτά. Παράλληλα, υπάρχουν και αρκετά σάιτ με πολλές (ενίοτε πάρα πολλές) και καλές πληροφορίες –ένα σάιτ που προσωπικά επισκεπτόμουν πάντοτε για πληροφορίες ήταν το Japanese Sword Guide του Richard Stein αλλά υπάρχουν δεκάδες άλλα.

Quick fix: επειδή υπάρχει και τέτοιος κόσμος, η γρήγορη απάντηση σε κάποιον που δεν μπορεί να πληρώσει πολλά αλλά που θέλει να τοποθετήσει τα (λίγα) λεφτά του με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, είναι να αγοράσει ένα ιάιτο. Καθώς το θέλει βασικά για διακοσμητικό, το ιάιτο είναι εξίσου καλό στην εμφάνιση με ένα αληθινό ξίφος (στην Ιαπωνία, άλλωστε, οι άνθρωποι που φτιάχνουν τα δεσίματα των ιάιτο είναι λίγο-πολύ οι ίδιοι άνθρωποι που φτιάχνουν τα δεσίματα και των αληθινών ξιφών γι αυτό και το κόστος των δεσιμάτων είναι σχεδόν το ίδιο και στα μεν και στα δε) και αν κάποια στιγμή αποφασίσει να ασχοληθεί με τις τέχνες του ξίφους θα έχει έτοιμο το βασικό του εργαλείο –και όχι, κανένας δάσκαλος που σέβεται τον εαυτό του δεν πρόκειται να δεχτεί στην τάξη του έναν νέο μαθητή με κάποια διακοσμητική σαχλαμάρα από τη μείζονα περιοχή Ομονοίας.

Ελπίζω τα παραπάνω να δίνουν μια ικανοποιητική (αν και μάλλον πολύ φλύαρη) απάντηση στον καθ’ όλα αξιαγάπητο κατά τα λοιπά Βαγγέλη και σε οποιονδήποτε άλλον προβληματίζεται για το από πού θα ξεκινήσει για να αγοράσει ξίφος. Και, βεβαίως, δε χρειάζεται να πω ότι αν κάποιος θέλει μια πιο συγκεκριμένη συζήτηση με αφετηρία το παραπάνω κείμενο (προτάσεις για το πού μπορεί να αποταθεί για να αγοράσει το ξίφος του κ.λπ.) είμαι στη διάθεσή του. Δεν είμαι ντίλερ, δεν είμαι μεταπωλητής, δεν είμαι -προφανώς- κατασκευαστής και δεν είμαι συλλέκτης αλλά ασχολούμαι αρκετό καιρό με τα ιαπωνικά σπαθιά και, γκχμ, γκχμ, βρίσκομαι στο μέρος με την πιο εύκολη πρόσβαση στους καλύτερους ειδικούς γύρω από το θέμα!